Кывар-чаар чүүлдер рыногу
ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Олег Лукин, одаар чүүл болгаш энергетика сайыды Эдуард Куулар Тывада кывар-чаар чүүлдер курлавырынга болгаш оларның өртектеринге хамаарыштыр брифингини эрттирген.
Нефть продуктуларының эге өртээн Санкт-Петербург хоорайда чурттар аразының чиг-эт барааннарының биржазынга садыглажыышкыннарның түңнелдери илередип турар деп ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Олег Лукин кывар-чаар материалдарны бүдүрүп үндүреринге, оларны хереглекчилерге сөөртүп чедиреринге, садарынга дээш өске-даа ажылдарга үндүрген чарыгдалдардан бензин, солярка дээн ышкаш кывар-чаар чүүлдерни хереглекчиге садар өртек үнер дээрзин база дарга чугаалаан. Тыва Россияның кыдыг-кызыгаарында, орук-чирии берге, ырак-узак регион болгаш, биске кывар-чаар материалдарны сөөртүп эккээринге эвээш эвес чарыгдалдар үнүп турарындан, өске регионнарга деңнээрге, Тывада бензин, солярка өртээ элээн аар дээрзин база Олег Лукин сагындырган.
Тывада бензин, солярка чедишпес деп чүүл чок, байдалды ТР-ниң Чазаа шыңгыы контрольда тудуп турарын, монополияга удур федералдыг албанның республикада эргелели бензин, солярка садып турар станцияларны хынаарга, өртектерни тургузарының негелделерин хажыткан таварылгалар илереттинмээнин одаар чүүл болгаш энергетика сайыды Эдуард Куулар дыңнаткан. Кывар-чаар чүүлдер-биле хандырылга түр үеде үстү бээриниң чылдагааннарын Одаар чүүл болгаш энергетика яамызының ажылдакчылары дүрген тодарадып, оларны шалыпкын чок кылып турарын сайыт чугаалаан. Ооң бир чижээ –сентябрь 12-де Бай-Хаак суурда бензин садып кудуп турар станцияларга бензин төне бээрге, ынаар бензинни Кызылдан дүрген чедиргени. Мөңгүн-Тайга болгаш Тожу кожууннарга бензин хандырылгазы кезек када үзүктели бээрге, ол айтырыгны база дарый шиитпирлээн.
Бистиң республика бир айда ортумаа-биле 15–18 муң тонна бензин, солярканы чарыгдап турар. Кывар-чаар материалдарны элээн улуг хемчээлдиг садып турар станцияларда оларның курлавыры бо хүннерде бар. Бир эвес кайы-бир станцияга бензин, солярка эвээжей бээр болза, оларга кывар-чаар материалдар четчир станциялар дузалажыптар дээрзин Эдуард Куулар чугаалаан.
Тывага кывар-чаар материалдар курлавырын шыгжаар нефть баазазын тургузарынга Кызыл хоорайда аэропортта эрги баазаны ажыглаарының, ону чаартырының айтырыгларын специалистер шинчилеп көрүп турарын сайыт Эдуард Куулар дыңнаткан. Тываны таварты Моол болгаш оон ыңай Кыдатче чурттар аразында улуг автоорукту, Кызылдың аэропортунга чурттар аразынга агаар аргыжылгазының секторун ажыдар талазы-биле Россия чергелиг ажыл чоруп турда, республикага нефть продуктуларының улуг шыгжамырын тудуп тургузары келир үеде автотранспортту болгаш самолёттарны кывар чүүл-биле хандырарынга кончуг ажыктыг боорун ол демдеглээн.
Кывар-чаар материалдар-биле хандырылганың Тывада эвээжээни түр үениң айтырыы деп Олег Лукин демдеглеп, дүжүт ажаалдазы, мал чеминиң белеткели дээш чугула көдээ ажыл- агыйлары доостур октябрь айдан ыңай бензин, солярка-биле хандырылга болгаш оларның өртээ чогунгур шиитпирлеттинер ужурлуг деп чугаалаан.
Тываны кывар-чаар материалдар-биле хандырарында бергедээшкиннерни Ачинскиде нефть болбаазырадыр заводтуң септелгези, нефть продуктуларын мөөңнеп садып турар Сибирьде улуг компаниялар-биле олардан бензин, солярканы садып ап турар станцияларның аразында садыглажыышкын дугуржулгаларын эде кылып турары-биле база Олег Лукин биле Эдуард Куулар тайылбырлааннар.
Оларның эрттиргени брифинг республиканың кывар-чаар чүүлдер-биле хандырылгазында болгаш өртектеринде шиитпирлеттинмес айтырыглар чогун көргүскен.
Кызылда кывар чүүлдер кудуп садар станцияларында бензинниң өртээ чиигеп эгелээн. Оларның бирээзинде А-92 марканың бензин өртээ 1 литрде 57 рубль, А-95-тиң 59 рубль. ТР-ниң Чазаа биле станцияның ээзиниң аразында дугуржулганың түңнелинде ындыг өртектер доктааттынган. Өске станцияларда бензинниң ортумак өртээ ам дээрезинде 1 литрде 64-65 рубль.
ТР-ниң Чазааның ап чорудуп турар хемчеглери бензин өртээ чиигеп эгелээр байдалды тургузуп турар.
Ш.Моңгуш.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №70 2023 чылдың сентябрь 16