Тайга ортузунда эскертинмес бичии сууржугаш Куранда амыдырал чай, кыш чок хайныышкынныг чоруп турар. Куранчылар мал-маганын, хаван-дагаазын азыравышаан, ногаа-чимизин тарып, чай чок турза-даа, культурлуг дыштанырынга дыка ынактар. Боттарының күжү-биле тудуп алган клувунга солун кижилер-биле ужуражылгаларны эрттирип, чыглып алгаш, байырлалдарны демдеглеп, ыр-шоорлуг даалылап, шыдыраалап, спортчу оюннарга чижип, аъштанып-чемненип, ойнап хөглээрлер. Куран арбан республикага чарлаттынган «Элээр суур» деп мөөрейге киришкеш, 3-кү черни алган.
Чоокта чаа «Куранның өзүмнери» деп чечен чогаал каттыжыышкынының планы езугаар Тываның улустуң чогаалчызы Кара-Күске Чоодунуң төрүттүнген хүнүнде дыка солун ужуражылганы эрттирген. Кара-Күске Күнзекович баштаан хүндүлүг аалчыларны куранчылар аяк шайлыг уткуп алган. Аалчылар шайлаан соонда, «Куранның энелери» ансамбльдиң киржикчилери чогаалчының бижээни тыва кожамыктары болгаш «Шондаан Маадыр» деп ырызы-биле байыр чедиргеннер.
Кандыг-даа байырлал ыр-шоор, мөөрей чокка эртер эвес, чогаалчының чогааткан ырларынга, чогаалчыга тураскааткан шүлүктер чогаадыр, чогаалчының шүлүктеринге уран номчулга мөөрейлерин чарлаан турган. Ырлар мөөрейинге 1-ги черни чогаалчының «Куран, курай» деп ырызын чараш, өткүт ырлааш, Кур-Черден келген аалчы Рулатэ Монгуш алган. Ийиги черни Марина Уксаар, 3-күзүн Нина Чамдыылай алгылааш, хүндүлел бижиктер болгаш акша шаңналын алганнар.
Чогаалчыга тураскаадып, чогааткан шүлүктерин А.Ч. Комбу, Б.Т. Соян олар номчаан.
Уран номчулгага 1-ги черни Г.Т. Адышаа, 2-ги черни Ч. Нина, 3-кү черни У.О. Күнзек алгаш, шаңналга төлептиг болганнар. Мөөрейлер аразында келген аалчылар база куранчылар ынак чогаалчызынга чылыг-чымчак күзээшкиннер-биле белек-селээн сөңнеп турдулар.
Бо хемчегни эрттиреринге үлүг-хуузун киирип дузалашкан, келген чонувуска, даргаларывыска четтиргенивисти илеретпишаан, моон-даа соңгаар деткижип, кады ажылдаарывыска бүзүреп артывыс.
Чогаалчының байырлалынга Тываның чогаалчылар эвилелиниң төлээлери Н.И. Оюн, В.А. Доржу, чурук тырттырыкчызы Арслан Аракчаа, Тес-Хем кожууннуң баштыңы Ч.Х. Донгак, кожуун чагырыкчызының социал политика талазы-биле оралакчызы Ч.У. Каржал, кожууннуң Херээженнер чөвүлелиниң даргазы Р.Д. Оюн, арбанывыс куратору Б.К. Соян, кожууннуң культура эргелелинден А.С. Дажомба, төпчүткен клуб системазының директору Ч.В. Бүдегечи, төпчүткен библиотека системазының болгаш клубтуң ажылдакчылары, Шуурмак школазының сургуулдары, Кур-Чер суурдан бот-тывынгыр композитор Галина Ховалыг уруглары-биле келген.
Галина АДЫШАА.
«Куранның өзүмнери» чечен чогаал каттыжыышкынының удуртукчузу.
Арслан АРАКЧААНЫ Ң тырттырган чуруу.
"Шын" №39 2023 чылдың май 31
