Декабрь 22-де Кызылдың Культура сайзыралының төвүнге Россияның Энергетиктер хүнүн байырлыг байдалга демдеглеп эрттирген. Аңаа Тываның энергетика адырының хоочуннары, амгы ажылдакчылары шупту чыглып киришкен.
ТР-ниң Чазак Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агый аайы-биле ук байырлыг хуралга киржип четтикпээн-даа болза, бодунуң социал четкиде арнынга дараазында байыр чедириишкинин бижээн:
“Бөгүн бистиң бажыңнарывысты чылыг болгаш чырык-биле хандырып турар улустуң профессионал байырлалы – Энергетиктер хүнү.
Силерниң күш-ажылыңар – бистиң регионнуң чуртталгазы болгаш хөгжүлдезиниң үндезини. Тываның кадыг-берге байдалдарында силер биске чылыгны болгаш чырыкты берип турар силер. Эмнелгелер, школалар, албан черлери, бүдүрүлгелерге ажылдаар арганы болгаш ылаңгыя ырак-узак суурларда бажың бүрүзүнге чурттаарынга таарымчалыг байдалдарны тургузуп турарыңар дээрге, шынап-ла, маадырлыг чорук.
Бистиң энергосистемавыс улуг орукту эрткен – бир дугаар дизель-генераторлардан эгелээш амгы үениң чылыг-энергетика төптеринге чедир. Ылаңгыя республикага бо адырның баштайгы үндезинин тургусчуп, боттарының байлак арга-дуржулгазын чаа салгалдың специалистеринге дамчыдып берген хүндүлүг хоочуннарынга өөрүп четтиргеним илередип тур мен.
Бөгүн ол ажылды улам бүзүрелдиг болдурары-биле уламчылап турар бис. Тываны бурунгаар чоруп олурарынга энергияны берип турар улус силер. Быжыг кадыкшылды, бүгү-ле ажыл-агыйыңарга чедиишкиннерни болгаш эртенги хүнге бүзүрелдиг болуруңарны күзедим!”
Энергетиктер хүнүнге тураскааткан байырлыг хуралдың киржикчилеринге баштайгы байыр чедириишкинин видео дамчыштыр «Россети Сибирь» акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Антон Дьячков кылгаш, Сибирьниң чурттакчыларының оран-савазы чырык, чылыг болзун дээш, шупту ажылды кылып турар демниг командага байыр чедирип, чедиишкиннерни күзээш, энергетика адырында ажылдап турар кижи бүрүзү бедик чергелиг профессионалдар дээрзин демдеглеп, үнүп келир Чаа чылче дидим базып киреринге олар быжыг бүзүрелди берип турар деп чугаалаан.
Дараазында сөстү “Россети Сибирь Тываэнерго” АН-ның директорунуң хүлээлгезин күүседип турар Алексей Таранков алгаш профессионал байырлалы-биле чыылганнарга байыр чедиргеш, РФ-тиң Энергетика яамызының мурнундан Өөрүп четтириишкин бижии-биле автотранспорт участогунуң 5 дугаар разрядтың машинизи Евгений Матвеевти, Шагаан-Арыг участогунуң мастери Овод Дугар-Сюрюнну шаңнаан.
ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды Эдуард Куулар сөс алгаш:
– Тываның энергетика адырының 100 чыл оюн демдеглээн бо юбилейлиг чылда ук адырның хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузун киирген хоочуннарга, бо хүнде эрес-шудургу ажылдап турар бүгү коллегаларымга изиг байыр чедирип, бүгү ажыл-амыдыралынга экини, быжыг кадыкшылды күзедим!
Амгы үеде РФ-тиң томуйлааны энергетиканы сайзырадырының комплекстиг программазы-биле бир дугаар түңнелдерни кылган бис. Ол чүл дээрге Кызылская, Туран подстанцияларның тудуун дооскаш, ажыглалче киирген. Келир чылын “Шушенское-опорная-Туран” бо электри энергиязының шугумун ажыглалче киирер бис. Ол ышкаш дараазында Тожунуң Ак-Суг деп черде казымал байлактар казып турар черже Турандан Ак-Суг чедир электри энергиязының шугумун кылып доозар деп планнап турар бис. Оон аңгыда бо хүннерде төлевилелдиң шинчилел ажылдары дооступ турар. Ынчап кээрге, 2026-2027 чылдарда Туранның подстанциязындан Кызыл хоорайга эккээр. Ийи дугаар магистралдыг электроэнергия шугумун кылып доозар бис. Немеп каар чүүл – Тыва Республикада чүгле электри энергиязы эвес, чылыг энергетиказының талазы-биле ажылдар чоруттунуп турар. Чүл дээрге, Шагаан-Арыгда төлевилелдиң шинчилел ажылын дооскан, ам Ак-Довурак хоорайга чаа котельная тудар бис. Оон аңгыда Кызылдың төпчүткен чылыг бээр станциязынга келир үеде херек апаар чылыг бээр курлавырларын тургузары-биле Кызылдың ЧЭТ-ти улам сайзырадыр дугайында ажыл эгелей берген. Келир чылын ол ажылдың техниктиг-экономиктиг үндезилелин кылыр бис – деп, сайыт чугаалааш, шаңналдар тыпсыр ёзулалды уламчылаан.
Шудургу күш-ажылы дээш “Тыва Республиканың хүндүлүг энергетиги”атты «Россети Сибирь» акционерлиг ниитилелдиң “Красноярскэнерго” салбырының директору Антон Лукинге, “Тываэнергосбыттың” эргелел даргазы Алла Крыловага, Ак-Довурак участогунуң 4 дугаар разрядтың электромонтёру Василий Хертекке, “Тываэнергосбыттың” транспорт болгаш механизация албанының 3 дугаар разрядтың чолаачызы Владислав Медведевке, “Восточный” подстанцияның оперативтиг-диспетчер бөлүүнүң 4 дугаар разрядтың электромонтёру Андрей Рязановка, “Южный” подстанциязының оперативтиг-диспетчер бөлүүнүң 4 дугаар разрядтың электромонтёру Альберт Дамдынчапка, Чадаана участогунуң 3 дугаар разрядтың электромонтёру Чойган Монгушка, Төп электростанцияның транспорт участогунуң 3 дугаар разрядтың электромонтёру Галина Анцуповага тывыскан.
“Тыва Республиканың одалга-энергетика комплекизиниң сайзыралынга киирген ачы-хавыяазы дээш” деп медаль-биле Ирина Ревенская, Дмитрий Долгополов, Аяс Дамба, Александр Молодых, Игорь Абрамов шаңнатканнар.
“Тыва Республиканың энергетика адырының 100 чылы” медаль-биле Анатолий Апчитаевти, Александр Вотиновту, Владимир Донгакты, Анатолий Никитинни, Юлия Андрееваны, Ольга Бочкареваны, Анна Клименкону, Андрей Коровинни, Долгармаа Монгушту, Евгений Канны база Урана Сатты шаңнаан. Хөй чылдарда энергетика адырынга киирген үлүг-хуузу дээш “ТАР-ның ССРЭ-ге каттышканындан бээр 80 чылы” юбилейлиг медаль-биле ук адырның хүндүлүг хоочуну Анатолий Измайловту шаңнаан.
Ол хүн Тываның энергетика адырының өске-даа шылгараңгай ажылдакчылары ТР-ниң Энергетика болгаш одалга яамызының, ТР-ниң ДХ-ниң, Кызыл хоорайның мэриязының мурнундан болгаш өске-даа шаңналдар хөй болган. Оларның аразында Тываның энергетика адырының “Ак-Довурак” участогунда 30 чыл үзүктел чок ажылдап турарын Василий Хертек чугаалаан:
– Бодум 1995 чылдан тура электромонтёр болуп ажылдап эгелээн мен. Ол үеде Тываның Президентизи Шериг-оол Ооржактың ачызы-биле ынчан чаа электростанцияны ажыткан турган. Ол хевээр ынаар ажылдап киргеш, чаңгыс ол-ла организациямга ажылдаанымдан бээр бо чылын 30 чыл болду. Юбилейлиг чылда “ТР-ниң хүндүлүг энергетиги” атты алганымга өөрүп тур мен. Бо шаңнал дээрге чүгле мээң эвес, кады ажылдап турар эш-өөрүм, коллективим деткимчези-дир. Энергетиктер хүнү-биле шупту коллегаларымга аас-кежикти, быжыг кадыкшылды күзедим– деп, хоочун күзээн.
«Россети Сибирь» акционерлиг ниитилелдиң “Красноярскэнерго” салбырының директору Антон Лукин “Тыва Республиканың хүндүлүг энергетиги” атты алганынга хамаарыштыр мону чугаалаан:
– Бо шаңнал херек кырында чүгле мээңии эвес, а 15 чыл дургузунда эгин кожа кады ажылдап келген демниг коллективимниң шаңналы кылдыр санаар-дыр мен. Кады ажылдап турган үевисте коллегаларым-биле кончуг берге үелерни чурттап эрткен бис. Ол командам меңээ дыка үнелиг. “Россети Сибирь Тываэнерго” бодунуң мурнунга салдынган сорулгаларны чедип алыр дээш, күжениишкинниг ажылды чоруткан, ам-даа ол ажыл улам хөгжүлделиг болур дээрзинге бүзүрээр мен.
Энергетика адырынга ажылдап эгелээним көңгүс бөдүүн. Өг-бүлемде бо адырга ажылдап чораан улус чок, мен бир дугаары болуп турар мен. Эртем чедип алганым соонда, харылзаа адыры биле энергетика адырының кайы бирээзин шилиир үе кээрге, энергетиканы шилип алган мен. Бир эвес, бо ажылга чылдың-на шылгалда дужаар деп баш бурунгаар билир турган болзумза, харылзаа адырын шилип алыр ийик мен. Ынчалза-даа энергетика адырынга электромонтёр кылдыр ажылдап кирген үемден бээр бо чылын 15 чыл болду. Нарын-даа, солун-даа үелер тургулаан. Сактыр боор силер, 10 чыл бурунгаар үелерде болганчок-ла электроэнергия өже бээр турган. Чижээ, Каа-Хем суурнуң чурттакчылары Чаа чылды бо-ла караңгы черге уткуур турган болза, ам ындыг чүве чок, байдалдар таарымчалыг эки үе келген.
Шыны-биле чугаалаарга, энергетиктер дээрге кончуг маадырлыг улус-тур деп дидим чугаалап болур. Чүге ынча дээриң ол дээр болза, мону чугаалаксаар-дыр мен: энергетиктерни кажан сактып кээр ийик? Шын. Бажыңга чырык өже бергенде, оларны каргап эгелээр. А кажан чырып келгенде, мактал сөстерин чугаалаар ийик бис. Ынчангаш аргалыг-ла болза, энергетиктер дугайында чон чүгле эки сөстер чугаалап чоруурун күзээр-дир мен.
Чаа-ла энергетика адырында ажылдап эгелээн аныяктарга чүден-даа кортпайн, чүгле бурунгаар деп чугаалаксаар-дыр мен – деп, Красноярск хоорайже депший берген дарга чугаалады.
Энергетиктер хүнүнге тураскааткан байырлыг хемчегге Тываның алдарлыг артистери аян тудуп, байырланчыг шинчи киирген.
К. МОНГУШ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №50 2025 чылдың декабрь 25
