Дөгээ даа

Дөгээ дагның дугайында дыңнаан, билген чүвемни бижип олур мен. Авам Көк-кыс Сумбаевна Маады ол дугайында мынча деп олурар чүве ийин: “Шаг шаандан тура бо-ла дагларның арты-иштинге малчын араттар чурттап чораан. Чазын үш айда чылып кээрге, аалдарның инектери оъттай аарак, дагның белинче бедип, хүн караанга ээгилерин дөгеп, чыннып эгелээрлер. Ынчангаш-ла, дөгеленир дээн ышкаш, Дөгээ даа деп адай берген. Сөөлгү колхоз, совхоз турган чылдарда олаага Бии-Хемниң “Саян” совхозунуң хоюн Шойлаа Оюн, Барыңмаа суг кадарып турдулар ийин. Хем ол чарыынга оларның өөнге барып-даа турдувус. Барыңмаа угбай авамга ужуражып, биске-даа кээр турду. Бир келгеш, уруглар сады чоруп турган уруумга хураган кежи, додарлап каан тон-даа даарап берген. Шевер-даа угбай чораан.

Бичии Динко дээр пудель уксаалыг ыдывысты агаарладып, хем кыдыынга бо-ла баар бис. Азия төвүнге 5–6 хире ирейлер эртениң-не агаарлап чоруур, оларның аразында Красный деп ирей шеригжиткен сула шимчээшкиннер кылган турар чүве. Өрт чериниң хоочуну Сундуй Куулар ирейниң төөгүлүг чугааларын сонуургап дыңнаар бис. База-ла Дөгээ даан, чазын инектер хүн караанга дөгеленир боорга, ынчаар адаан дээр чораан. Инженер дарга Дадар-оол Монгуш Дөгээ даан чуруп-даа турар чүве. “Дагның бажын калбак кылдыр дескилеп каан, аңаа бир-ле чүве турган боор, үе-дүпте” дээрин дыңнаан мен. Ам ында бурган башкыга тураскаал кылып каан. Дагылгалар эгелеп турда, барып тейлеп-даа турдувус ийин.

Татьяна КЫЗЫЛ-ООЛ,
Күш-ажылдың хоочуну, ТР-ниң чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү.