Март 17-де Кызыл хоорайның төвүнде В. Ленинниң тураскаалының баарынга чаа автомобильдер тыпсыр байырлыг чыскаал болган.
Аңаа ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг, ТР-ниң кадык камгалал сайыды Анатолий Югай болгаш өскелер-даа кээп киришкен. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ниитизи-биле 47 аңгы-аңгы марканың автомобильдериниң дүлгүүрлерин кожууннарның 18 төп эмнелгезиниң улуг эмчилеринге тывыскан. Чүгле улуг эмчилер эвес, төп эмнелгелерниң чолаачылары ол-ла дораан автомобильдерни хүлээнген.
«Узун назын болгаш шимчээшкинниг амыдырал» РФ-тиң Кадык камгалалының национал төлевилелиниң деткимчези-биле 47 автомобильдиң дүлгүүрлерин тывыскан. 2021 чылдан тура Тываның аңгы-аңгы кожууннары ниитизи-биле 39 автомобильди алган. Чөөн-Хемчик кожууннуң төп эмнелгези мамография эртер тускай дериг-херекселдиг техниканы алыр аас-кежиктиг болган. Удавас база бир шак-ла ындыг техника келир дээрзин Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг байырлыг чыскаалга чыылган чонга сөс ап байыр чедирип тура демдеглээн.
«Эң-не чугула чүүл болза, Президентивис Владимир Путинниң эгелээни политиканың ачызында эмчи шугумунуң ажылдакчылары деткимче болур дериг-херекселди ап турары бо.
Бо хүннерде республикавыстың эң-не ырак, чедери берге кожууннарынче эмчилеривис үнүүшкүннерни кылып, аарыг кижилерге эмчи дузазын чедирип турар апарганын билир бис. Эмчи шугумунуң дериг-херекселиниң чаартылгазы чугула рольду ойнап турар дээрзи билдингир. Эмчилер кыдыг черлерде малчын аалдарже безин чедип турар апарган. Каш-ла чыл бурунгаар көдээ черниң хамаатылары эмчи шинчилгезин эртер дээш, албан-биле кожуун төвүнче боттары баар турган болза, ам байдал көңгүс өске, мамография, флюорография дээн ышкаш тускай дериг-херекселдиг техникалыг, шинчилге эрттирер портативтиг аппараттыг эмчилер көдээ черлерге боттары чедип турар апарган.
Хүндүлүг, эмчилер! Чаа техника алганыңар-биле, байыр чедирип тур мен! Буянныг ажыл-ижиңерге чедиишкиннерни күзедим!» – деп, Владислав Ховалыг чугаалааш, дүлгүүрлерни улуг эмчилерге байырлыг байдалга даңзы езугаар тывыскан.
Кожуун бүрүзүнүң төп эмнелгезиниң улуг эмчилери чаа техникаларның дүлгүүрлерин холга алган. Чамдык кожууннар ийи азы үш-даа техниканың дүлгүүрлерин хүлээнгени өөрүнчүг болуушкун. Чижээлээрге, ыраккы Мөңгүн-Тайга кожуун чаңгыс «Гранта» болгаш ийи «УАЗ» маркалыг автомобильдерни алды. Чаа-Хөл кожуун чаңгыс «Гранта» алган. Тываның эң-не улуг кожууну Чөөн-Хемчик 6 автомобиль алыр аас-кежиктиг болган. Ол дээрге ийи «УАЗ», ийи «Гранта», бир «Нива» болгаш мамография эртер тускай дериг-херекселдиг «ГАЗ С 4» маркалыг улуг этти тус черниң төп эмнелгезиниң улуг эмчизи Шораана Ховалыг хүлээнген.
«Эмнелгевис ийи «УАЗ» автомашинаны алдывыс. Кожуунувуска чугула херек техника-дыр. Мөңгүн-Тайга кожуунда колдуунда малчыннар-биле ажылдап, аалдарже үнүп турар болгаш, дыка ажыктыг техника деп санап тур бис. Иштинде олуттарлыг болгаш аай-дедир улус-даа дажыырынга эптиг-дир. Чүгле диспансеризация эвес, а тарылга талазы-биле ажылдар чорударынга база эптиг. Кызыгаарда кожуун болгаш чума дээн ышкаш халдавырлыг аарыгларга удур тарылгаларны удаа-дараа чорудуп турар бис. Ийи машинаның бирээзин Кызыл-Хая сумузунуң эмнелге пунктузу алыр. Чонувус амыраан. Ниитизи-биле төп эмнелгеде тускай дериг-херекселдиг 3 автомобиль бар. Бир улуг автомобиль болгаш «Нива» маркалыг техникавыс бар. Бо автомобильдерни алыр дээш, эрткен 2024 чылда-ла чагыг киирген турган бис. Биске, чедери берге кожуунга, шак мындыг техника алыры дыка өөрүнчүг-дүр. Даргаларывыска өөрүп четтиргенивисти илередир-дир бис» – деп, Мөңгүн-Тайга кожууннуң төп эмнелгезиниң улуг эмчизи Буян Маадыр-оол өөрүшкүзүн үлешти.
Эпидемиолог эмчи Буян Маадыр-оол ыраккы Мөңгүн-Тайга кожуунда бир чыл ажыг ажылдап чоруур дээрзин сагындыраал.Мөңгүн-Тайга, Тере-Хөл, Тожу дег ырак эвес-даа болза, Чаа-Хөл кожуунну база найысылалдан чоок деп санап болбас. Ук кожууннуң төп эмнелгезиниң улуг эмчизи Андрей Межекей: «Национал төлевилелдиң деткимче программазы-биле Чаа-Хөл кожууннуң төп эмнелгези «Гранта» маркалыг автомобильди алдывыс. Суур иштинге патронаж кылыр, аарыг улус аай-дедир дажыыр, сумулар үнер дээш хөй-ле ажыл «Грантаны» манап турар. Автомобиль алыр чагыгны 2023 чылда киирген турган. Мен ооң соонда ажылдай берген мен. Бодумнуң мергежилим травматолог-хирург. Чазаавыс даргаларынга национал төлевилел дээн ышкаш деткимчелиг программаларны ажылдап кылгаш, амыдыралга боттандырып турарынга өөрүп четтирдивис» – деп, ол чугаалады.
Байырлыг байдалга дүлгүүрлерни тывыскан соонда, дистинишкен автомашиналарны эргий кезип көрген. Ниитизи-биле 47 техниканың өртээ барык 90 сая рубль болган. Оларның 26-зын «УАЗ» маркалыг техниканы 41 сая рубль-биле саткан. «Лада Гранта» маркалыг 18 техниканы садарынга 17 сая ажыг рубльди үндүрген. Ийи «Ниваны» 2,5 сая рубль-биле, мамография эртер комплекстиг 1 техниканы 28 800 муң рубль-биле саткан.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №10 2025 чылдың март 20