Телекоммуникастыг операторларның бюджетче шилчидип турар акшаларындан чыгган курлавыр акша-хөреңги-биле кончуг дүрген дамчыдар Интернетти кожар чурттакчылыг черлерниң даңзызын Россия Федерациязының Чазаа бадылаан.
Ооң дугайында бодунуң албан ёзузунуң блогунга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дыңнаткан. Россия Федерациязының Чазааның бадылаан даңзызынче Тыва Республикадан үш суур кирген: Бай-Тайга кожууннуң Кара-Хөл, Мөңгүн-Тайга кожууннуң Кызыл-Хая болгаш Тере-Хөл кожууннуң Куңгуртуг. “Бо суурларже кончуг дүрген дамчыдар интернетти шөйүп чорудар ажылдарны акшаландырарының айтырыын шиитпирлээрин манап турар бис” — деп, Владислав Ховалыг демдеглээн.
Тыва Республиканың, Саха (Якутия) Республиканың болгаш Чукот автономнуг округтуң суурлары-биле кады кончуг дүрген дамчыдар интернет-биле Россияның 70 суурун хандырар. РФ-тиң Чазааның шиитпиринге Чазак Даргазы Михаил Мишустин холунуң үжүүн салып, ону бадылаан. Көдээ районнарны эки шынарлыг харылзаа-биле хандырары регионнарны чедиишкинниг хөгжүдеринге болгаш хамаатыларның чуртталгазының байдалын улам экижидеринге эргежок чугула дээрзин РФ-тиң Чазааның Даргазы айыткан.
Ырак-узак, чедери берге, ол ышкаш тус черлерниң географтыг бүдүжү кадыр-берт болгаш, 1000 ажыг кижи чурттакчылыг Куңгуртуг, Тере-Хөл болгаш Кызыл-Хая суурлар оптоволокнолуг харылзаа шугумунга амгы үеде коштунмаан бооп артканнар. Оптоволокнолуг харылзаа шугумунга бо суурларны кожарының техниктиг бүгү байдалдары бар, ону 2023 чылдан бээр үеде ТР-ниң Чазаа биле РФ-тиң Сан-чурагайлыг хөгжүлде, харылзаа болгаш массалыг коммуникациялар яамызының аразынга сайгарып келген. Ону боттандырарда, Куңгуртуг, Тере-Хөл болгаш Кызыл-Хая суурларга чедир ниитизи-биле 400 километр узун дуртуг оптоволокнолуг харылзаа шугумун шөйүп чорудар апаар.
“Информастыг инфраструктура” федералдыг төлевилелдиң “Россия Федерациязының сан-чурагайлыг экономиказы” национал төлевилелдиң угланыышкынынга Тыва Республикага 2019 чылдан бээр үе дургузунда ниити узун дурту 1000 километр ажыг оптоволокнолуг харылзаа четкилерин туткан. 139 суурга кончуг дүрген дамчыдар интернеттиң тыптып келгени-биле холбаштыр тус черлерниң чурттакчыларының амыдырал-чуртталгазының байдалы экижээн, телемедицина, ырактан өөредилге, электроннуг ачы-дуза хевирлерин ажыглаары улам бедик деңнелче көдүрүлген.
Телекоммуникастыг операторларның бюджетче шилчидип турар акшаларындан чыгган курлавыр акша-хөреңги-биле Россияның элээн хөй девискээрлеринге оптоволокнолуг харылзааны тударының дугайында шиитпирни 2025 чылдың май айның төнчүзүнде “Харылзаа дугайында” федералдыг хоойлунуң чаа негелделерин боттандырары-биле хүлээп алган. Ол негелделерни боттандырганы тус черлерниң чурттакчы чонунга харылзаа ачы-дузазы чедингир болурунга, бизнестиң ажылдаарынга чаа аргаларны тургузар.
Оптоволокнолуг харылзаа шугумун тудар талазы-биле ажылдар Петербург хоорайга чурттар аразының экономиктиг шуулган үезинде чедип алдынган дугуржулгаларга дүгжүп турарын, Тываның девискээринге мобильдиг харылзаа четкизин улам калбартыр талазы-биле Тываның Чазааның “Мегафон” акционерлиг ниитилел-биле чарганы дугуржулганы боттандырарынга дөгүм боорун Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг демдеглээн. Бо компания регионнуң экономиказының аңгы-аңгы адырларынга сан-чурагайлыг төлевилелдерни боттандырар талазы-биле ажылдарны база чорудар.
Ш. ЛОПСАН.
Чурукту ТР-ниң Чазааның парлалга албанындан алган.
“Шын” №25 2025 чылдың июль 3