ДООЗУКЧУ-2025
Кижиниң чуртталгазында эртер база бир нарын болгаш чугула үе-чадазы — школачы чылдары. А школаны доозуп турда, быжыг билигниң аттестадын байырлыг байдалга холунга алыры уругга эң-не уттундурбас байырлал болур.
Шак-ла ындыг уттундурбас, чараш байыр- лал — Доозукчулар балы июнь 28-те республиканың бүгү школаларынга болган. Бо чылын республиканың школаларын 2500 ажыг уруг дооскан. Доозукчулар балында ыры-хөгжүм куттулган, арын-шырайларында өөрүшкү чайнаан, каас-шиник кеттинген чараш оолдар, кыстар, ада-иелер, башкылар хей-аът көдүрлүүшкүннүг байырлааннар.
Кызыл хоорайның мурнуу чүгүнге беш чыл бурунгаар туттунган 17 дугаар школаның хуралдаар залынга Доозукчулар балы эрткен. Бо школаны 2025 өөредилге чылында 67 уруг доозуп турар.
Байырлалды Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның база РФ-тиң чырыдыышкын сайыды Сергей Кравцовтуң видео дамчыштыр байыр чедириишкини-биле эгелээн. Владислав Ховалыг доозукчуларга үделгениң чагыг сөзүн берип тура: «Дээрни – сылдыстар, угаанны билиглер каастаар» деп үлегер домакта ышкаш бышкан билигни чедип ап, улуг амыдыралдың бирги базымнарын кылган силер. Ам силерниң мурнуңарда мергежил шилип алыр чугула айтырыг бар. Кижи бүрүзү шын орукту шилип алырынга бүзүрелдиг мен. Аныяк кижи бүрүзү чурттуң келир үези дээш харыысалгалыг, эртем-билиглиг, эки специалист болур дээрзи чугаажок. Эң-не кол чүве – шилип алган мергежилиңер, ажыл-херээңер силерниң сагыжыңарга кирер болуру күзенчиг» — деп, ол чугаалаан.
Школаның директору Ольга Георгиевна Якушева биле үш доозукчу класстың башкылары Татьяна Петровна Житова, Шеңне Григорьевна Домбаа, Юлия Николаевна Путинцева доозукчуларга быжыг билигниң аттестаттарын байырлыг байдалга тывыскан. 11 «Б» класстың тергиин өөреникчизи Риана Хомушку мөңгүн медальга төлептиг болган (башкызы Юлия Николаевна Путинцева). Ол ышкаш эки өөредилгелиг, олимпиадалар тиилекчилери оолдар, уругларны база шаңнап-мактаан. Башкылары доозукчулары-биле байырлажып, чагыг-сөзүн бергеннер. А өөреникчилери башкыларынга өөрүп четтириишкин сөстерин илереткеш, боодал чечектерни сөңнээннер. Доозукчуларның ыры-сам күүселделери база башкылар болгаш ада-иелерниң ниити флешмоб танцызы чыылганнарны хөглеткен. Ниити чурук тырттырыышкыны-биле байырлал доозулган.
Кожууннарга доозукчулар байырлалдары база найысылалдан дудак чок эрткилээн. Бай-Тайганың доозукчуларынга байырлалды бедик деңнелге организастаан. Бо чылын ук кожууннуң школаларын 64 уруг доозуп турар. Оларның аразында тергиин өөредилгелиг 2 өөреникчи — Н.С. Конгар аттыг Бай-Тал ортумак школазының доозукчузу Дамырак Алдын-оол алдын медальга, В.Б. Кара-Сал аттыг Тээли ортумак школазының өөреникчизи Аялга Делгер мөңгүн медальга төлептиг болганнар. Бай-Тайганың өөредилге адырынга ол дыка улуг чедиишкин-дир.
Улуг-Хем кожууннуң школаларын бо чылын 215 өөреникчи дооскан. Бо чылын доозукчуларның хөй кезии чаңгыс аай күрүне шылгалдаларынга ниити-билиг эртемин хөйү-биле шилээн дээрзин «Улуг-Хем» солуннуң социал четкиде арнында демдеглеп бижээн. Ында эки көргүзүглерлиг (75 баллдан хөй) доозукчуларны демдеглээн: Шагаан-Арыгның 1 дугаар школазындан Олег Бурбужук химияны 77 баллга (башкызы Алимаа Владимировна Ховалыг), Каң Ооржак төөгүнү 84 баллга (башкызы Наталья Владимировна Савина); Шагаан-Арыгның 2 дугаар школазындан Сергек Маадыр-оол профильдиг математиканы 78 баллга (башкызы Чойганмаа Ичиновна Сувак), Аина Сайбуу орус дылды 78 баллга (башкызы Чечена Маадыровна Бадыжык) дужааганнар. Башкыларының чедиишкинниг ажыл-ижин өөреникчилери эки көргүзүглери-биле бадыткап турар-дыр.
Тес-Хем кожуунда ниитизи-биле 8 школа бар. Бо чылын кожууннуң школаларын 198 тоску классчылар, 43 он бир классчылар дооскан. Кожууннуң өөредилге эргелелиниң даргазы Елена Эртинениң дыңнадып турары-биле алырга, бо чылын кожуунда медаль алыкчылары чок-даа болза, кызыл аттестаттар алган доозукчулар саны хөй болган.
Самагалдайның 1 дугаар школазын бо чылын 34 кижи 9 классты, 3 кижи 11 классты дооскан. Тос класстардан 6 кижи кызыл аттестатка төлептиг болган. Доозукчу 11 класстың өөреникчизи Сандан Кунгаалай профильдиг математиканы 72 баллга дужааган (башкызы Елена Сүлдемовна Самбыл). Кызыл аттестаттар алган өөреникчилерниң башкылары: химия башкызы Ирина Дамбаевна Самбуу, тыва дыл башкызы Салбак Бопуулайовна Кош-Кулак.
2 дугаар школаны бо чылын 61 тоску классчы, 21 он бир классчы дооскан. 9-ку класстардан 4 кижи кызыл аттестатты холунга алган: Севил Донгак, Тана Монгуш (башкызы Айгуля Александровна Өлет), Аюша Чындыгыр (башкызы Лилиана Яковлевна Какпак), Джулиана Дангыт (башкызы Айыран Викторовна Увангур). Доозукчу 11 класстарның чаңгыс аай күрүне шылгалдазында математикага Эллина Эрендей, Сайлана Намзырай, Долума Дугур, Денис Монгуш-оол, Анжела Сат бедик баллдарга дужааган. А профильдиг математиканы Оргаадай Даажомба биле Алдына Ламбын 70-70 баллдарга тергиидээн.
Доозукчулар бышкан билигниң аттестаттарын холдарынга алган, ам оларның мурнунда дээди болгаш ортумак өөредилге черлеринче дужаап кирер сорулгалар салдынган. Оларга ам амыдыралының эң-не солун, уттундурбас чылдары, эң-не харыысалгалыг үе-чадазы келир — студент чуртталга.
«Кандыг-даа мергежилди шилип алзыңарза, төрээн Тываңар силерни кезээде манаар. Бистиң республикавыска салым-чаяанныглар, аныяктарның энергиязы, чаа көрүш херек. Чуртталгаже бурунгаар көрүштүг болуңар. Кандыг-даа бергелерни ажып болур. Чедиишкинниг болуңар. Ак орукту күзедим!» — деп, Тываның Баштыңы 2025 чылдың доозукчуларынга үделгениң чагыын берген.
Алдынай СОЯН.
Буян Оюннуң болгаш Улуг-Хем, Бай-Тайга кожууннарның социал четкиде арыннарындан алган база авторнуң тырттырган чуруктары.
“Шын” №25 2025 чылдың июль 3
