Дыл бүрүзү, ооң сөс курлавыры доктаамал чаартынып, өскерлип, эргижиреп турар. Өлүп-чидип турарлары-даа бар-ла. Чаа билиишкиннер-биле чергелештир чаа сөстер — неологизмнер төрүттүнүп турар. Сөөлгү чылдарның дургузунда дылдарның сөс курлавыры неологизмнер-биле байлакшаан. Ылаңгыя делегейге коронавирус хамчыының үезинде нептереңгейжээш, удавайн эргижиреп, өлүп, чиде берген сөстер бар — "корона", "карантин", "вирус", "ковид", "ырактан ажыл", "бот-оозалал", "хамчык", "локдаун". Чоорту олар уттундургуже кирип, төөгүнүң эргижирээн сөстери — историзмнер апарган.
Тыва дылда дедир таварылгаларга база таваржып турар апарган бис, шаандагы политиктиг системаның “эргиниң артынчызы” деп санааны сөстер база катап тынгарлып, ажыглаттынып турар апарган. Эргижирээн чиңгине тыва сөстерниң дыл курлавырынче дагын эглип эгелээнин, чаа сөстерниң тыптып турарын чүгле макталдыг хүлээп көөр ужурлуг бис. Уттундуруп бар чыдар азы эгижирээн деп санаткан база чоокта чаа тывылган чамдык чиңгине тыва сөстерниң, тайыбыры бо:
Сакпыт – үскен далганныг чем чооглаарынга ажыглаар, уштарын сүвүртүп каан ийи чиңге ыяш херексел. Тывага ол кыдат Цин салгалдың тергииделиниң үезинде тывылган хире. Ооң демирден кылган хевири база турган — колдуунда шыдалдыг улус ону садып ап, ажыглаар.
Дазылга — ындыг кончуг ырак эвес үеде каш өрээлден тургустунган ниитиниң чуртталга оран-савазы. Амгы үеде янзы-бүрү ниити чуртталга бажыңнарын (общежитие) база ынча деп турар апарган.
Ачымак – бичии таалыңчыгаш. Шаандагы тыва сөс. Ооң-биле амгы шагның аныяктарының, элээдилерниң ооргазынга чүктээр таалыңчыгажын база ынча дээр апарган.
Чыжыр — холуксаа чок арыг. Чыжыр алдын азы мөңгүн — холуксаа чок арыг алдын азы мөңгүн.