Сентябрь 30 – Донецк, Луганск улус республикаларының, Запорожье болгаш Херсон областарының Россияга каттышкан хүнү.
Донбасстың болгаш Новороссияның чурттакчы чону 8 чыл ишти үргүлчүлеп келген Киевтиң ок-боолуг күрүне ѳскерлиишкини үймээнге удур туржуп, неонацистерниң тергииделинден уштунуп, ооң когун үзери-биле тѳѳгүлүг оран-чурту Россияга 2022 чылда каттышкан. Оон бээр чаа-ла 2 чыл болуп турар. Крым чазының соонда Россия Федерациязының составынче чаа кирип келген ДУР, ЛУР, Запорожье болгаш Херсон областарының акы-дуңма чону Россияның хамаатылары апарган. Чылдары-биле сайзырал кѳрбейн, 2014 чылдан тура боолаашкыннарга, эрге-хоойлуга дүүшпес халдаашкыннарга, коргунчуг ѳлүм-чидимге таваржып чораан чаа регионнарның судал-дамыры Россия-биле деңге соп, инфраструктуразы чаарттынып, улуг-улуг тудуглар немежип, чурттакчы чону күрүне ачы-дузазын бүгү российжилер-биле деңге алыр эргелиг апарган. Бо хүннерде неонацист фашистер-биле демиселдиң ужу-кыдыы ол девискээрлерни таварып турза-даа, тус черниң чурттакчы чонунуң хей-аъды бедик, келир үеже кѳрүжү чырык, сайзыралдың агымы кѳскүзү-биле шапкынчаан.
Новороссия дээрге XVIII векте орус-турк дайын үезинде османнардан камгалап каан Россия Империязының Соңгу Причерноморьеде тѳѳгү-культурлуг региону болуп турар. ССРЭ үезинде ол Украин ССР-ниң девискээри, ооң соонда Украинаның чѳѳн талакы регионнары апарган. Новороссия деп тѳѳгүлүг атты ДУР болгаш ЛУР Украинадан аңгыланып турар үеде катап диргискен болгаш бо хүннерде референдум түңнели-биле Россияның составынче кирип келген чаа регионнарны ынчаар адай берген деп кыска тайылбырны киирдивис.
Бо тѳѳгүлүг хүннү Россияның булуң бүрүзүнде байырлап эрттирип турар. Тывага культураның болгаш дыштанылганың национал парыгынга «Донбасс, Новороссия кезээде Россия-биле кады!» деп акция болуп эрткен. Парктың улуг сценазынга байырлыг концертти, тѳѳгүлүг фото-чуруктар делгелгезин, студентилерниң киржилгези-биле «Кезээде кады!» деп флешмобту организастаан. Байырлалга 55-ки гвардейжи мото-адыгжы (даг) бригадазының дайынчызы, ТШО киржикчизи Милан Дагбы, «Ада-чурт камгалакчылары» күрүне фондузунуң удуртукчузунуң оралакчызы, ТШО киржикчизи Эртине Кара-Сал чыылганнарга байыр чедиргеннер. Акы-дуңма чонну хостап, Тѳрээн чуртта калчаарап турар неонацистерниң когун үзер дээш, амы-тынын харам чокка ѳргүп, кара черге бажын салган маадырларга сактыышкынның кажыыдал минутазын база чарлаан. Акция аныяк-ѳскен аразынга патриотчу чорукту күштелдирер, кижилерниң чуртталгаже оптимисчи кѳрүжүн хевирлээр сорулганы чедип алган.
Н. КУУЛАР.
Ада Тюлюштуң тырттырган чуруктары.
“Шын” №75 2024 чылдың октябрь 2
