Бүгү делегейде глаукома-биле демисел хүнүн 2008 чылдан тура чылдың-на март 6-ның хүнүнде Бүгү делегейниң глаукома-биле демисежир ниитилелдерниң болгаш Бүгү делегейниң глаукома-биле аарып турар кижилериниң ассоциацияларының эгелекчи саналы-биле демдеглеп эрттирип эгелээн.
Глаукома – эң нептереңгей карак аарыгларының бирээзи. Ол каракка эгиттинмес чидиригни чедирип, шуут согурарарынга чедирип болур. Ук аарыгның дугайында тодарадыр тайылбырлап бээри-биле Республиканың 1 дугаар эмнелгезиниң глаукома кабинединиң офтальмолог эмчизи Оксана Тулусоева-биле чугаалаштывыс.
ГЛАУКОМА ДЕП ЧҮЛ?
Глаукома дээрге карак иштинде хан базыышкыны үргүлчү улгадыр, карактың көөрү болгаш нервилери баксыраар, согурарарынга чедирер хоочу карак аарыы. Глаукомадан аарааш, согурарган карак катап эттинмес. Чүге дээрге карактың нервилери өлүгленип каар.
Бүгү делегейниң кадык камгалалының организациязының медээлери-биле алырга, делегейде глаукомадан 105 млн кижи аарып турар. Делегейде минута санында глаукомадан бир улуг кижи, а 10 минута иштинде 1 бичии кижи согурарып турар. А Россияда глаукомалыг кижилер саны 1 млн 300 муң четкен.
Тывада база глаукомадан аарып турар кижилер бар. Республикада глаукома кабинединиң медээлери-биле алырга, 2022 чылда учетта 1561 глаукомалыг кижи турар. Ооң иштинде 40 хуузу Кызыл хоорайда – 629 кижи, 60 хуузу кожууннарда – 932 кижи. Глаукоманы баш удур болдурбазы-биле 2022 чылда 452 кижи эмчи шинчилгезин эрткен. Түңнелинде учётка 178 кижини тургускан.
ГЛАУКОМА КАНЧАП ТЫПТЫП КЕЛИРИЛ?
Ынча хөй эртем-шинчилел ажылдарын кылып чорудуп турза-даа, кижиниң караанга глаукома канчап тыптып келири амдыгаа чедир тодараттынмаан.
Ынчалза-даа ук аарыгның тыптып болур барымдааларын санап көрүп турар. Глаукома колдуунда 40 хар ажарга тыптып эгелээр. Улгаткан тудум, глаукоманың нептереп болур айыылы улуг. Ол ышкаш төрелдери, чоок кижилеринде глаукома бар болза, салгал дамчып база кээп болур. Чүрек-дамыр аарыглары, хан базыышкынының бедиири азы чавызаары, баш, чигир аарыгларының салдарындан база тыптып болур.
ГЛАУКОМА КАНДЫГ ДЕМДЕКТЕРЛИГ БОЛУРУЛ?
Хөй кезиинде аарыг кандыг-даа демдектер чокка тыптып келири харааданчыг. Чамдык таварылгаларда аарыгның демдектери база тода билдинмес болур. Ол чүл дээрге карактың көөрү бүлүртүң апаар, карактың мурнунга “четки” тыптып келир, чырыкче удур көөрге, “челээштелип турар төгериктер” тыптып келир, карактары шылаар, эпчок апаар. Чоорту карактың көөрү баксырап бар-ла чыдар болур.
ГЛАУКОМАНЫҢ АЙЫЫЛЫ
Аарыгның демдектерин эмневес болза, кедереп бар-ла чыдар. Түңнелинде, шуут согурары бээр. Ук аарыгны баш удур тодараткаш, эртежик эмнээшкинни эгелээр болза, аарыгның өзүлдези оожургап, күш-ажыл кылып шыдаар шинээн кадагалап арттырып, амыдыралының шынарын экижидип болур. Ынчангаш 40 хар ажа берген кижи бүрүзү офтальмолог эмчиге чылда оода 1 катап хынадып ап турар болза эки. Үстүнде айыттынган аарыгның демдектери бар болза, карак эмчизинче албан кирери чугула. Чүгле тускай эртемниг специалист аарыгның бар-чогун, ооң хевирин тодарадып, үе-шаанда эмнеп болур.
ЭМНЭЭШКИННИ КАЖАН ЧЕДИИШКИННИГ ДЕП САНААРЫЛ?
Глаукома доктаамал өзүп олурар хоочу аарыг болуп турар. Ону үзе эмнээри болдунмас. Ынчалза-даа аарыгның өзүп-сайзыраарын тургузуптарын карак эмчилери чедиишкин деп санап турарлар. Карак иштинде хан базыышкынының чадазы канчаар турган, ынчаар артып калыр, карактың көөрү улаштыр баксыравайн баар.
/ Чыжыргана СААЯ белеткээн.