Тываның Чазаанга РФ-тиң чиңгине прокурорунуң оралакчызы Дмитрий Демешинниң киржилгези-биле назы четпээннерниң эргелерин камгалаар талазы-биле ведомстволар аразының комиссиязының калбак хуралы болуп эрткен. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удурткан хуралынга республиканың эрге-хоойлу болгаш тус чер эрге-чагырга органнарының удуртукчулары, өөредилге адырының төлээлери киришкен. Хуралдың кол темазы – республикада назы четпээн уругларның кем-херек үүлгедиишкиннериниң статистика саны көвүдээни.
Комиссия хуралынга Уругларның эргелериниң талазы-биле РФ-тиң Президентизиниң чанында төлээзи Мария Львова-Белова болгаш сенатор Дина Оюн видео-харылзаа таварыштыр киришкен.
Республиканың эрге-чагырга органнары чогуур хемчеглерни ап чорудуп турбуже, элээдилерниң кем-херек үүлгедиишкиннери болгаш уругларга хамаарылгалыг үүлгедиглер хевээр артпышаан дээрзин Дмитрий Демешин илеткеп тура айыткан. Назы четпээн кем-херек үүлгедикчилериниң хөй кезии өөредилге албан черлериниң сургуулдары. Олар уругларның эргелерин болгаш сонуургалдарын камгалаар хүлээлгелиг хоойлу төлээлериниң, профилактика системазының органнарының хайгааралынга турар ужурлуг деп, ол демдеглээн.
«Эрткен чылдан тура бо үеге чедир элээдилер аразында бодунуң амы-тынынга четтинер чоруктар болгаш кем-херек үүлгедиишкиннериниң саны көвүдээни хомуданчыг. Ынчангаш комиссия хуралынга регионда уругларның камгалалынга хамаарышкан криминалдыг байдалды экижидеринге хоойлу-дүрүм шиитпирлерин ажылдап кылган. Чугаажок, ол дээрге уругларның хостуг үези болгаш дыштанылга лагерьлерин хөгжүдери-дир. Ол ышкаш Тывага хөй-ниити дагдыныкчыларының институдун сайзырадыр ужурлуг. Чуруму багай элээди бүрүзүнге хүндүткелдиг бир кижини быжыглап каары эргежок чугула, ол дээрге өөредилге азы кадык камгалалындан төлээ, истекчи азы депутат-даа болгай. Ол хоойлуга удур байдалдан элээдини уштуп болур, ону спортка азы амыдыралга ажыктыг бир-ле чүүлге сонуургадыр ужурлуг. Оон ол элээди ниитилелге төлептиг кижи апаар болза, ол дагдыныкчы бодунуң ажыл-ижин шынзытканы болур» — деп, чиңгине прокурорнуң оралакчызы Д. Демешин чугаалаан.
Бо хүнде республикада 128 муң ажы-төлдүг 96 муң өг-бүле чурттап турар, үш дугаар өг-бүле бүрүзү хөй ажы-төлдүг. Тываның чурттакчы чонунуң үштүң бир кезиинден хөйү уруглар болгаш аныяктар. Шак мындыг демографтыг көргүзүглүг тургаш, уругларның өөредилге-кижизидилгезинге база сайзыралынга айыыл чок хүрээлеңни тургузары эргежок чугула деп, Тываның Баштыңы демдеглээн.
«Назы четпээннер херектериниң талазы-биле ведомстволар аразының комиссиязының хуралы бир дугаар мындыг улуг составтыг эртип турары бо. Аңаа эрге-хоойлу блогу, муниципалитеттерниң назы четпээннер херектериниң талазы-биле комиссияларының даргалары киришкен. Кожуун чагырыкчылары шуптузу ол комиссияларның даргалары. Бирден бирээ чокка шупту айтырыгны сайгарып, элээдилерниң кем-херек үүлгедиишкиннериниң эки эвес статистиказын ажык чугаалаштывыс. Мырыңай үш хүн дургузунда назы четпээннер херектериниң талазы-биле комиссияның түңнел шиитпирин тургузуптар деп бодаар мен. Бо берге байдалды канчаар эде ажылдаар деп турарывысты республиканың чурттакчы бүрүзү билир кылдыр албан таныштырар бис» — деп, Владислав Ховалыг чугулалаан.
Комиссия хуралының түңнелинде, Дмитрий Демешин хурал киржикчилеринден адыр аайы-биле ажылын күштелдирерин негээн.
/ А. СОЯН белеткээн.
"Шын" №40 2023 чылдың июнь 3
