Чылдың-на сентябрь 11-де Бүгү-россияның Элээр чорук хүнүн демдеглеп эрттирип турар. Ооң төөгүзү ыраккы 1913 чылдан эгелээн. Ынчан Православ хүрээниң шажын ажылдакчыларының эгелээшкини-биле бир дугаар Элээр чорук хүнүн демдеглеп эрттирген.
Оон бээр Россияга арага аймаа садарын ол хүнде садыгларга хоруп эгелээн болгаш элээр чорукту деткээн янзы-бүрү хемчеглер чер-черлерде чаңчыл ёзугаар эртип турар. Чижээ, Республиканың хөй-ниитиниң кадыкшылы болгаш эмчиниң профилактика төвүнге арагалаашкынга удур баш бурунгаар ажыл чорударынга хамаарышкан “Кадыкшыл школазын” эрттирген. Аңаа Реснаркодиспансерниң килдис эргелекчизи Надежда Байыр-оол, Тываның Камбы-лама эргелелинден Аюш башкы чалаттырып киришкен.
Элээр чоруктуң хүнүнге уткуштур болган хемчегге үстүнде айытканывыс Төптүң улуг эмчизи Белекмаа Монгуш кайы хире-даа эвээш арагада айыыл чок деп чүве турбас дээрзин демдеглээн. Ол ышкаш амгы үеде арагаже аныяктарның сундугуп турарының дугайында болгаш араганың хайындан Россияда чок болган улустуң саны чылдан чылче көвүдеп турарын дүвүрел-биле чугаалаан.
Аныяктардан аңгыда назы четпээннер аразында безин арагалаашкын бар дээрзи, ниитилелдиң бажының аарыы болганы чажыт эвес. Шак ол нарын айтырыг талазы-биле Реснаркодиспансериниң эмчилери, Тываның Эртем болгаш өөредилге яамызы, Назы четпээн уруглар херектериниң талазы-биле комиссия демнежип алгаш, доктаамал профилактика ажылдарын чорудуп турарын Надежда Байыр-оол сан-чурагайны айтып тура, кыска медээни берген.
“2020 – 2024 чылдарда Тыва Республиканың хөй-ниити кадыкшылын быжыглаары” регионалдыг программа-биле эмчилерниң кылып чорудуп турар ажылының дугайында Төптүң килдис эргелекчизи Орлана Аймаа таныштырган. Кол-ла чүве, чонну кадык-чаагай амыдыралче хаара тудар, бүгү талазы-биле сайзыраңгай салгалдарны өстүрүп кижизидер сорулга-биле күш-культура болгаш массалыг спортту нептередиринге эптиг байдалдарны тургузарынче угланган ажылдарны күштелдирер болза эки деп эмчи түңнээн. Ылаңгыя кожууннарга улуг-даа, бичии-даа улус спортче сундугар кылдыр спорт залдарынга халас секцияларны хөй эрттирер, кадыкшыл быжыктырарынга таарымчалыг байдалдарны тургузары күзенчиг деп, ол-ла төптүң анализ болгаш планнаашкын чорудар килдизиниң эргелекчизи Саяна Маргыы улашкан.
“Стресс болгаш арагага алзыры: психологтуг чылдагааннары болгаш уржуктары” деп илеткелди Төптүң эмчи психологу Чейнеш Хертек кылган. Ол арагалаашкын биле алкоголизм деп аарыгның кызыгаарының, ооң эге чадазында илереттинип кээр байдалдарының дугайында болгаш стресс азы сагыш-сеткил саймааралынга алысканда чүнү канчаарының дугайында эмчи тайылбырны кылган.
Элээр чоруктуң хүнүнге тураскааткан хемчегге Тываның Камбы-лама эргелелинден чаладып келген Аюш башкы түңнел сөстү алгаш, шупту чүве кижиниң бодундан хамааржыр деп демдеглээн. Бир эвес кижи боду бодун соксатпас болза, ону кандыг-даа эмнээшкин, албадал соксадып шыдавас. Арага ижип чоруур улуска бир дугаарында, бодунуң иштики делегейин боду билип алырынга дузалажыр. Оон аңгыда багай чаңчылдардан адырлып алыр күзелди оттурар болза, чүгле ынчан арагага алыскан кижи боду бодунга дузалажып шыдаар деп, лама башкы түңнеп чугаалаан.
Бистиң корр.