Төрүпкен соонда инектиң эстеңгизи саадаан таварылгалар бо-ла болгулаар. Эстеңги төл савазының ханаларындан 2–8 шак иштинде адырлып үнмес болза, ол саадай берген болур. Эстеңги бүрүнү-биле үнмейн барып болур азы кезек чартыы үнгеш, астына берген турар болур.
Чүге эстеңги саадай бээрил?
Бир-ле дугаарында витаминнер болгаш микро-макро бүдүмелдер база кальций инектиң организминде четпес болганында саадап болур. Арган азы хөлүн эрттир семирээнде база бооп болур. Ийис төлдүг болганда, одарже үнмейн, кылаштап шимченири эвээш турда, төл савазының тонузу сулараанда база саадап болур. Бруцеллёз болгаш өске инфекциялар барындан база саадай бээр. Оон аңгыда, эстеңги төл савазының ханазы-биле тутчу бергенде үнмес болур.
Эстеңги төл савазының иштинге үр турарга, аңаа ирип-чыдып, хоран бүдүмелдер ханче кирип, бүдүн организмни хораннап эгелээр. Инектиң ниити байдалы баксырап, чем чиир хөөнү чидип, сүдү эвээжээр. Инек ооргазын күдүйтүп (көкпейтип) алгаш ыйныр. Ижин-хырын органнарының ажылдаары баксырап, ханныг өтпек өдүп болур. Эстеңги саадаан инектиң сүдүн эмген бызаазының база ишти аарып, өтпектээр.
Инек төрүпкен соонда 1–1,5 кочал чылыг, дустуг сугну бээр (1 кочалга 100– 120 г дус) азы ооң кырынче бичии чарба (500 грамм) холуп бергеш ижиртир. Эстеңгини саадатпайн, дүргени-биле үндүрүп аңгылаар болза эки. Ынчангаш мал эмчилеринче дораан дыңнадыр. Чамдык мал ээлери 3–4 хонганда дыңнадырга, орайтап каан болур. Эстеңги уштур арга чок апаар. Ынчангаш баштай эмнер сыкыртыр, чайын 1 хонук, кыжын 2 хонук иштинде үнмес болза, хол-биле аштаар. Үезинде дуза катпас болза, дараазында чылын инек төрүвейн барып болур азы өлүп болур.
Берге кыштарда инектер төрээн соонда эстеңгизи саадап турар таварылгалар көвүдээр.
Римма ОЮН, мал эмчизи.
Чурукту интернеттен алган.
«Шын» №11 2025 чылдың март 27