Эткен сөзүн ээлээн дарга.

Бо чылын хамчык аарыы чүгээртей бээрге, Дус-Хөлге дыштандым. Дус-Хөлдүң биеэгизи чок, чараш кылдыр чаарттынганын магадап көрдүм. Машина-хөлгелер турар черлерни чурумчуткан. Мооң мурнунда чылдарда хөлгелерин эрик кыдыынга тургузуп алгаш, аштап-чодуп, бензин, маслолуг пөс чүлгүүштерин хөлге сы тудуп, канчап-даа турганнар. Өске улус чүве ыытташпас чүве чорду. Бистер, улгады берген кырган кижилер, сагындырыг бээривиске, чамдык аныяк оолдар эттээр чыгыы хире апаарга, корткаш, дезип маңнажып-даа тургуладывыс. Ооң дугайында солун-сеткүүлдерже бижип-даа турдувус ийин. Өске-даа чурум үрээшкиннери хөй турган.

Кажан Тываның Баштыңы эрге-дужаалга Владислав Ховалыг ажылдай бээрге, Дус-Хөлүвүс улуг тынып, чоорту камгалалдыг болуп, чоннуң дыштанырынга байдал экижип эгелээн. Кижилерниң дыштанырынга байдалды боду кээп хынап, оларның-биле чугаалажып, арга-сүмени дыңнап, кичээнгейге ап турду.

Владислав Ховалыгның эткен сөзү бо хүннерде күүсеттинип, халас, хос аазаашкын эвези херек кырында каракка көстүп келди ышкажыл. Хөлде чаартылгаларны чүгле Тываның чурттакчылары эвес, Россиядан, даштыкы чурттардан эмненип келген улус аажок өөрүп чугаалажып турар чорду.

Дус-Хөлде соталыг телефон харылзаазы багай чүве болгай, ону экижидери-биле дөң кырынга адагашты тургузуптар чадавас боор. Мен дыштангаш чоруп турумда, ында электри удазыннарын шөйүп каан, чүгле трансформатор кожары арткан турган чүве. Ам ону кожупкан, Дус-Хөлдүң эриин, дыштанылга черлериниң девискээрин сайгылгааннар-биле чырыдыптары мыяда.

Таңдының чагырга даргазы А.К. Монгуш база Дус-Хөлде ажылдар кандыг чоруп турарын хынап кээп турду. Чижээ, июль айның ортан үезинде кат-чимис, аржаан-хөлдер быжа бергенде, чагырга даргазы талантылыг артистерин эдертип алгаш, хөлге дыштанылга сезонунуң ажыдыышкынын кылып келген. Ажыдыышкын үезинде чоннуң салган айтырыгларынга тода харыыны берип, чедер-четпес, дарый шиитпирлээр ужурлуг ажылдарны чогумчалыг кылдыр кылырын чонга аазап турган.

Чоокта чаа ажыл-херээм аайы-биле Бай-Хаак суурга чедип чордум. Ында чараш фонтанны, угулзалап кылган улус дыштанып олурар черни дыка-ла магадап көрдүм. Дарганың ажыл-ижи дыка-ла хайныышкынныг чоруп турар деп чүве моон-на илдең. Кызыл хоорайда безин мындыг чараш фонтан көрбээн мен.

Алик Кертик-оолович турза узун, тутса мөге, шевергин чараш, аянныг аныяк эр чорду. Таңды кожууннуң чонунуң эки амыдырал-чуртталгазы дээш, карак кызыл, шын ажылдап чоруур даргаларның бирээзи кылдыр көрдүм. Ол ышкаш кат-чимис, картошка тарып өстүреринче, чоннуң амыдырал-чуртталгазын экижидеринче сагыш салып чоруур дарга чорду.

Эткен сөзүн ээлээн дарга Владислав Ховалыг Дус-Хөлдү оон-даа артык чараш болдуруп, чоннуң сагыш-сеткилин өөртүр-ле болзун. Ындыг чаңгыс сөстүг даргалар онза-чараш Тыва чуртувуска хөй-ле болзун деп йөрээп каалыңар!

Александр ООРЖАК,
журналист, күш-ажылдың хоочуну.