Хөгжүм башкызы

“Хөгжүмчү болур дизиңзе, силерге мергежил болгаш таалалдың дыыжы кулактары херек…”.
И.А. Крылов.

Василий Николаевич Доңгак 1953 чылдың январь 26-да Улуг-Хем кожууннуң Шагаан-Арыг хоорайга тудугжу өг-бүлеге төрүттүнген. Хөгжүмчү оруун 1964 чылда Шагаан-Арыгның хөгжүм школазының баян клазындан эгелээн. Ооң баштайгы башкызы Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы, композитор Солаан Кыргысович Базыр-оол. Оолдуң хөгжүмге ынакшылын бедик арга-дуржулгалыг, кайгамчык салым-чаяанныг башкы оттуруп, хөгжүмнүң далай дег делгеминче оруун изеп берген. Ооң түңнелинде Кызылдың А.Б. Чыргал-оол аттыг уран чүүл училищезинге 1970–1974 чылдарда Москва чурттуг башкы Владимир Николаевич Швецовтуң баян клазынга ортумак, 1979–1983 чылдарда Чөөн Сибирьниң күрүнениң культура институдунга профессор Александр Александрович Прибыловтуң баян клазынга дээди эртемни чедип алган. В.Н. Доңгак дээди чергениң баян башкызы.

Кызылдың уран чүүл училищезин дооскан соонда, Тес-Хем районнуң Самагалдайның уран чүүл школазынга баян башкылап, ол-ла школага директорлап, институт дооскан соонда, Тес-Хем районнуң күүседикчи комитединиң культура килдизин эргелекчилеп чораан. Ажылдап турган үезинде хөгжүм школазынга чурулганың, үрер хөгжүмнүң, танцы-самның чаа класстарын база районнуң Культура бажыңынга чурукчулар мастерскаязын, танцы-самның Угулзалар аттыг ансамбльди ажыткан.

Башкы ажылындан аңгыда, В.Н. Доңгак районнуң уран чүүлүн удуртуп турда, республика чергелиг янзы-бүрү көрүлделериниң аңгы-аңгы хевирлеринге Тес-Хем район он ажыг чылдарның дургузунда бирги черни ээлеп, уран чүүл талазы-биле республикага көскүлең апарган.

В.Н. Доңгак 1984 чылдан эгелеп Кызылдың 2, 9 дугаар школаларынга хөгжүм кичээлдерин эрттирип, бичии уругларның «Радость» ансамбльге концертмейстерлеп база Тыва АССР-ниң профэвилелдер чөвүлелиниң «Хүреш» спортчу агитбригадазының кежигүнү чораан.

1992 чылдан бээр Кызылдың уран чүүл колледжизинге баян башкылап, танцы салбырынга концертмейстерлеп, училищениң чонга билдингир баянистер квинтединиң кежигүнү чораан. 2005 чылдан бээр Тыва Республиканың Композиторлар эвилелиниң кежигүнү.

«Тыва танцылар, тыва композиторларның төрээн черивистиң дугайында ырылары», «Уран чараш тыва хээлер», «Баян клазынга, ансамбльга, баянга аялгаларны шын ойнаары» деп методиктиг программаларны В.Н. Доңгак бижээн.

Дөртен ажыг баянистерни В.Н. Доңгак белеткеп өөреткеш, доостуруп үндүрген. Олар республиканың аңгы-аңгы булуңнарында школаларда баян башкылап, хөгжүм башкылап, концертмейстерлеп, көдээ клубтарда методистеп ажылдап чоруурлар.

Василий Николаевич ийи кыстың, бир оолдуң ачазы, оларның хөй уруг-дарыының ынак кырган-ачазы.

Хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылдааны дээш 1997 чылда Василий Николаевич Доңгакка «Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы», 2008 чылда “Россия Федерациязының ортумак өөредилгезиниң хүндүлүг ажылдакчызы» деп бедик аттарны тывыскан.

Ол ышкаш Василий Николаевич аңгы-аңгы чергениң юбилейлиг медальдарның эдилекчизи.

Николай БЯКОВ,
ТР-ниң чогаалчылар болгаш Композиторлар эвилелдериниң кежигүнү.