Хөй ажы-төлдүг чеден аданың кыйгыртылгаже хуусаазын соңгаарлаткан

Азыралында 16 хар чедир назылыг, үш болгаш оон хөй ажы-төлдүг хамаатыларга долу эвес мөөңнээшкин-биле шериг албанынче кыйгыртыр хуусаазын соңгаарлаткан.

Кыйгыртылга комиссиязының шиитпиринге даянып тургускан шериг комиссариадының дилээ-биле шериг кезээниң командылалы долу эвес мөөңнээшкинче кыйгырткан хөй ажы-төлдүг адаларны шериг албанындан халаар дугайында дужаалдарны үндүрер. Тывада хөй ажы-төлдүг 70 ажыг аданы шериг албан-хүлээлгезиндан хостаан.

Кыйгыртылгадан хостаар шиитпирни алырда, кыйгырткан хамааты хөй ажы-төлдүүн бадыткаан документилерни кыйгыртылга комиссиязынче киирер.

Долу эвес мөөңнээшкин-биле шериг албанынче кыйгырткан хамааты өөнүң иштиниң паспортунуң хоолгазын, бадылашкан дугайында херечилелиниң хоолгазын киирер.

Бир эвес чара бадылашкан болза, чара бадылашкан дугайында херечилелиниң хоолгазы, ажы-төлүнүң чурттаар черин тодараткан суд шиитпириниң хоолгазы (ажы-төлүнүң чурттаар черин тодараткан дугайында нотариуска шынзыткан дугуржулгазының хоолгазы), хамаатыдан алимент тырттырар дугайында бүдүрүлге хуудузунуң хоолгазы (алимент төлээриниң дугайында нотариуска шынзыткан дугуржулгазының хоолгазы), ажы-төлүнүң төрүттүнген херечилелдериниң хоолгалары (ада болганын тургускан) кирер.
Муниципалдыг тургузугнуң шериг комиссары азы шериг кезээниң командири адаттынган документилерниң боттарын көргүзерге, документилерниң шупту хоолгаларын шынзыдар.

Тыва Республиканың долу эвес мөөңнээшкин талазы-биле кыйгыртылга комиссиязы өске документилерни, чижээ, ада-ие эргелерин казаан азы кызыгаарлаан барымдаалар дугайында медээлерни айтырып болур.

НИИТИ-РОССИЙЖИ УЛУСЧУ ФРОНТУНУҢ АЧЫЗЫНДА

Чаа чылдың бүдүүзүнде Ниити-российжи улусчу фронтунуң Тывада салбырынче долу эвес мөөңнээшкин-биле кыйгырткан хөй ажы-төлдүг адаларны хоойлу езугаар албан-хүлээлгезинден хостаарының дугайында дилег билдириишкиннерни оларның өөнүң ишти киирген турган. Улусчу фронт аваларга дуза кадары-биле Тываның шериг комиссарынче чагааны дарый чоруткан.

Чоокта чаа Тываның шериг комиссариадындан долу эвес мөөңнээшкин-биле кыйгырткан хөй ажы-төлдүг дөрт аданы шериг албанындан халаарының дугайында албан-езузунуң харыызы келген. Хөй ажы-төлдүг ава өөнүң ээзи дайынчы хөделиишкиннер шөлүнден чанып кел чоруурун телефон дамчыштыр медеглээн.

Тускай шериг операциязындан чанып келген баштайгы шериг албан-хүлээлгелиглерниң бирээзиниң дыңнадып турары-биле алырга, кыйгыртылга комиссиязының шиитпири-биле дайынчы хөделиишкиннер шөлүнден 16 шериг үнүпкенин дыңнаткан. Ол чанып келгенинге сеткилинден өөрүп, Улусчу фронтуга четтиргенин илереткен.

– Хөй ажы-төлдүг аваларның киирген дилег билдириишкиннеринге хамаарыштыр айтырыгны шиитпирлээри-биле республиканың шериг комиссариадынче чогуур документилерни кошкан чагааларны чоруткан бис. Харыызын үр үеде тутканының чылдагааны – уруг бүрүзүнге ада эргезин казыттырбаанының дугайында шынзылга бижик коштунмаанында. Ук шынзылганы кожууннуң харагалзал килдизинден алыр турган. Дилег киирген авалар херек документилерниң долу даңзызын билбезин дыңнаткан. Чурттап турар чериниң аайы-биле шериг комиссариаттарында ол дугайында медээ хуудустарны база аспаан. Кыйгыртылга комиссиязы чүгле четче документилер кошкан билдириишкиннерни хүлээп алгаш, аңаа даянып шиитпирни үндүрер. Ук комиссия айда чаңгыс катап эртер.

Мөңгүн-Тайгадан хөй ажы-төлдүг аваның уруг бүрүзүнге ачазының ада эргезин казыттырбаан деп шынзылга бижии чок болган. Каш «саазын» дээш ыраккы кожуунче ыңай-бээр аргыжары – үр үе болгаш артык чарыгдал. Бис аваны деткип, найысылалда хөй хүлээлгелиг төптен ону дарый кылдыртып бердивис. Шериг комиссариадынче чоруткан чагаавыстың харыызын манап турувуста, комиссияны база катап билдинмес хүнче чылдырган турган. Ыраккы кожуундан келген ава хоорайга ийи ай ажыг бажың хөлезилээр ужурга таварышкан.

Билдириишкиннерни Мөңгүн-Тайга биле Эрзин кожууннардан, Кызылдан үш база беш ажы-төлдүг авалар киирген. Чурттап турар чериниң аайы-биле шериг комиссариаттарынче баарга, тодаргай харыы бербээнин олар дыңнаткан. Шериг комиссариаттарының ажылдакчылары «Өөңер ээзи керээге ат салган соонда, шериг албан-хүлээлгелиг улус апарган. Бисче кээп, бижип, долгап турбаңар» – деп харыылааш, аваларны херекке албайн турар.

Азыралында 16 хар чедир назылыг, үш болгаш оон хөй ажы-төлдүг хамаатыларга долу эвес мөөңнээшкин-биле шериг албанынче кыйгырткан-даа болза, хоойлу езугаар хуусаазын соңгаарладып болур. Ол дугайында тус черлерде шериг комиссариаттарында тайылбыр ажылдары чедир чоруттунмайн турар. Херек документилерниң долу даңзызының дугайында база улус билбес. Четпес документилер дужаагаш, улус комиссияны эртпейн баар. Ынчангаш бо талазы-биле ажылды күштелдирер болза эки.

Кожуун бүрүзүнде шериг комиссариаттары, тускай шериг операциязының киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге деткимче көргүзер штабтар, чагырга чери болгаш харагалзал килдистери сырый харылзаалыг ажылдаары чугула – деп, Улусчу фронтунуң идепкейжизи Ариана Салчак дыңнаткан.
Улусчу фронтуже долу эвес мөөңнээшкин эгелээнден бээр аңгы-аңгы айтырыгларлыг 50 ажыг дилег билдириишкиннер кирген.

«Россия Федерациязында долу эвес мөөңнээшкинче белеткел болгаш мөөңнээшкин дугайында» № 31-ФХ федералдыг хоойлу негелделери езугаар, долу эвес мөөңнээшкин-биле шериг албанынче кыйгыртылгага халажылганы кыйгыртылга комиссиязының шиитпиринге даянып чорудар. Тыва Республиканың долу эвес мөөңнээшкин талазы-биле кыйгыртылга комиссиязы республикага ындыг шиитпирни хүлээр.

Ш. ХОВАЛЫГ.
Авторнуң тырттырган чуруу.