Тывага эрткен дыштаныр хүннерде элээн каш культурлуг хемчеглер болуп эрткен. Оларның бирээзи — Тываның В. Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрынга болган Хөөмей хүнүнге тураскааткан кайгамчык концерт. Аңаа сыгыт-хөөмейниң эң-не тергиин күүседикчилери, сонуургалдыг улус, хөөмейниң мөгейикчилери чыылган.
Хөөмей – тываларның салгалдан салгалче дамчып келген ховар эртинези, көшкүн чоннарның сүлде-сүзүү болгаш эгээртинмес ховар тураскаалы. Үн бүрүзүнде ховуда сырын, бурунгу ырларлыг дагларның тыныжы сиңниккен. Хөөмей эрткен болгаш амгы үениң аразында төөгүнүң көвүрүүн тургузуп, чоннуң бурунгу ёзу-чаңчылын, үнелеп четпес культуразын сөңнеп турар.
Тываның уран чүүлүнүң кол өргээзинге делегейде алдаржаан бөлүктер болгаш артистер уран талантызын бараалгаткан. Оларның аразында хөөмейниң мастерлери, делегей чергелиг мөөрейлерниң тиилекчилери база аныяк күүседикчилер бар. Ат-алдарлыг хөөмейжилерниң күүселдези-биле бурунгу чогаалдар чаа аян-хевирге катап тыныжын ап, а аныяк хөгжүмчүлер бурунгу культураны улуг хүндүткел-биле ол олчаан дамчыдып турган.
Хөөмей хүнүн Тывада чылдың-на демдеглеп эрттирип турар. Ооң кол сорулгазы– байлак өнчүнү кадагалап арттырары, өгбелерниң чаңчылдарын дириг хевээр сайзырадыры. Концерттиң удуртукчулары болгаш киржикчилери бо уран чүүлдү келир салгалдарга дамчыдып берип чоруурунга чоргаарланмас аргажок. Тывада 600 хире хөөмейжи бар, оларның дөртени – Улустуң хөөмейжилери.
«Хөөмейни сайзырадыр ажылдар 1980 чылда эгелээн. Пластинкаларны үндүрүп, аудио, видеобижидилгелерни кылып, шинчилеп, шинчилел ажылдарын парладып турар. Республикада чылдың-на «Сарадак» деп мөөрейни эрттирип турар. Кожууннарда база чылдың-на мөөрейлер болуп турар» – деп, Тываның улустуң хөөмейжизи Бады-Доржу Ондар тайылбырын берди.
Концерт дыка солун болган. Ылаңгыя хөөмейниң элээн каш хевирлерин каттыштырып чоруур ансамбльдерниң күүселдезин көрүкчүлер бедии-биле үнелээн.
Хөөмейниң ачызында Тываны бүгү делегей таныыр апарган. Ынчангаш ону кадагалаары болгаш ам-даа сайзырадыры чугула.
Бистиң корр.
Чурукту Хөөмей академиязының арнындан алган.
“Шын” №32 2025 чылдың август 21
