Хадыыр-сарыгның алдын хүнчүгештер ышкаш чечектери хову шөлдерни, шынааларны шып, долгандыр делегейниң каас-чаражын илередип турар. Ооң чырык сарыг өңнүг чечектери бойдустуң эң-не каас бийири-биле чураан уран чүүлдүң чогаадыы дег. Ол тывызыксыг болгаш кайгамчыктыг үнүш.
Хадыыр-сарыг бок үнүш-даа болза, огородчуларга ажыы бар: хөрзүннүң тургузуун экижидер, ажыктыг насекомнарны хаара тудар.
Бо үнүштү аъш-чемге база ажыглап болур. Чижээлээрге, ооң бүрүлерин салатка немээр, а чечектерин вино болгаш варенье кылырынга ажыглап турар. Частып келген коңгураа-биле «хадыыр-сарыг мёдун», а дазылындан дыка чаагай кофе база кылыр.
Ол ышкаш ону косметика бүдүреринге база ажыглап турар. Ында хөй-ле ажыктыг бүдүмелдер бар, ол дээрге кештиң болгаш баш дүгүнүң байдалын экижидер С витамин, кальций болгаш магний-дир. Бо ажыктыг бүдүмелдер иммунитет быжыглаар, чем хайылдырарын экижидер, ол ышкаш күш киирер.
Хадыыр-сарыгны хөй вектер дургузунда медицинага ажыглап турган. Ол баар, бүүрек болгаш ижин аарыгларынга дузалаар, ол ышкаш чүстер аарыын оожуктурар. Хадыыр-сарыгның «молодильник» деп бир ады база бар. Ооң дазылын янзы-бүрү аарыглар эмнээр чаңчылчаан медицинага база ажыглап турар.
Хүн ышкаш бо чараш үнүштү будук кылдыр база ажыглаар. Ооң дазылындан косметикага болгаш аъш-чемге ажыглаар чырык сарыг өңнү үндүрүп ап болур.
Чамдык культураларда хадыыр-сарыгны идегелдиң болгаш аас-кежиктиң демдээ деп санаар. Чижээлээрге, Японияда ол үнүшке тураскааткан август айның эгезинде демдеглээр Танабата Мацури деп байырлал бар.
Хадыыр-сарыгга тураскааткан тоолчургу чугаалар хөй. Чижээлээрге, хадыыр-сарыгның шариктер ышкаш чөөгүн шуптузун дүжүр үрүптер болза, чажыт күзели албан бүде бээр.
«Шын» №36 2024 чылдың май 18
