Тываның девискээринге 2023 – 2024 чылдың кыжынында хар аажок кылын чагган. Тайга тыртым черлерге ооң кылыны чартык метрден ажыг болган. Эң ылаңгыя чурттакчылыг черлерге кылын хар амыдырал-чуртталгага-даа, ажыл-ишке-даа шаптараазынныг.
Бир эвес республиканың найысылалы Кызыл хоорайны алыр болза, кудумчуларда оруктарны, чурттакчы чон хөй чыглыр черлерде харны аштаары “Чаагайжыдылга” муниципалдыг унитарлыг бүдүрүлгениң ажылчыннарынга дыка берге болган. Олар чеже-даа кызып ажылдааш, аштаар ужурлуг девискээрлерни өй-шаанда аштап шыдавайн турганнар. Эң ылаңгыя чадаг кижилер кылаштаар оруктарны (тротуарларны) хардан аштаваанынга хоорайның чурттакчылары хомудап, чуруктарны социал четкилерге киирип турганнар.
Шагаа байырлалы чоокшулаан үеде Кызылдың кудумчуларында, шөлдеринде харны тигии-биле аштап эгелээн. Эң ылаңгыя Шагаа байырлалының ёзулалдары, оюн-тоглаазы болур черлерни, тураскаалдарны, субурганнарны хардан аштаан.
Хоорайның кудумчуларында кышты өттүр кылыннадыр тырлып калган харны аштаары эң берге болуп турар. “Чаагайжыдылга” муниципалдыг унитарлыг бүдүрүлге ынаар ажылчыннарны, машина-техниканы мөөңнээн. Харны барык дүне-хүндүс аштап турар дизе, улуг-ла хөөредиг чок. Ленин, Кочетов кудумчуларда оруктар бүрүнү-биле аштаттынган деп болур. Кызылчылар ону эскерип, ажылчыннарның кызып ажылдап турарын мактап, социал четкилерге бижип, чуруктарны киирген. Чижээлээрге, Мира Моңгуш: “Хар бо кыжын кылын-дыр. Мэрияның талазындан харны аштап, үндүр сөөртүп тур. Чылып эгелээринге чедир харны аштап четтигиптер боор” деп бижээн. Хомудалдар база бар. Буян Моңгуш “Хоорайның чүгле төп кудумчуларын аштап турбайн, Чоокку Каа-Хемде, Бүрен кудумчуда, оң талакы дачаларче орукта харны база аштаар херек” деп бижээн.
Хоорайның кудумчуларында оруктарны, чуртталга бажыңнарының чанында девискээрни аштаарынга чолаачылар машиналарын тырылдыр тургузуп каары шаптыктыг дээрзин “Чаагайжыдылга” муниципалдыг унитарлыг бүдүрүлгениң ажылчыннары демдеглеп турар.
Кызыл хоорайның чаагайжыдылгазынга арагачыларны хаара тудар талазы-биле саналдарны чамдык кижилер массалыг информация чепсектеринге, эң ылаңгыя албан черлериниң пабликтеринге бо-ла бижий бээрлер. “Арагачыларны эзириктер сергедир черлерге чыттырып, аъшкарып-чемгерип турар болган чүве төлээде, оларны хар аштаарынга база ажылдадыр херек. Ам чүгле сергеткеш, чемгергеш, үндүрүптер-дир” – деп, Саша Иванов мэрияның паблигинге бижээн. Арагачыларны бок, хар аштаар дээн ышкаш ажылдарга хаара тудар талазы-биле саналдарны эрге-чагырга кичээнгейге алыр чүве болза, артык ажылчын күш бок, хар аштаарынга черле херек.
Кызылда бажыңнарның кырында хар база кылын. Кыштың сөөлгү айы орту кирип, агаар-бойдус чылып эгелээрге, эң ылаңгыя демир материалдардан кылган крышаларда хар хеп-хенертен төктүп бадып, кижилерниң кырынга кээп дүжүп, оларны кемдедип болурун Кызылдың мэриязы болгаш “Чаагайжыдылга” муниципалдыг унитарлыг бүдүрүлге чурттакчы чонга сагындырып чарлап турар.
Хөй квартираларлыг каът бажыңнарның крышаларында харны аштаары – башкарыкчы компанияларның, а албан черлериниң бажыңнарының кырында харны аштаары ол албан черлериниң удуртулгазының хүлээлгези. Бир эвес крышаларның кырындан хар кээп дүжер деп барганын көрүп каар болза, башкарыкчы компанияларга, бажыңнарның ээлеринге дыңнадырынче Кызылдың мэриязы кижилерни кыйгырып турар.
Бо хүннерде хар ашталгазы кидин түлүк апарганы хууда бажыңнар ээлери крышаларда болгаш аал-оранының девискээринде харны аштап кирипкенинден илдең.
Ш. ЛОПСАН.
Чурукту интернеттен алган
“Шын” №10 2024 чылдың февраль 10
