Улуг назынныгларныӊ айы чоруп турар хүннерде Бай-Тайга кожууннуӊ Тээлиге Улуг назынныгларныӊ харылзажылга төвүнүӊ байырлыг ажыдыышкыны болган. Ол Төптүӊ ажыдыышкынынга кожууннуӊ удуртукчулары Э.М. Байыс, А.Б. Хертек, Россияныӊ социал фондузунуӊ Тыва Республикада килдизиниӊ удуртукчузу С.К. Тыртык-Кара, Россияныӊ пенсионерлер эвилелиниӊ регионалдыг салбырыныӊ даргазы А.Х. Хурумаа болгаш кожууннуӊ албан организацияларыныӊ удуртукчулары база коллективтери киришкен.
Байырлыг ажыдыышкынга келген аалчылар Улуг назынныгларныӊ харылзажылга төвүнүӊ мооӊ соӊгаар сайзыраарынга, материал-техниктиг баазазы күштелиринге үлүүн киирип, суй белектерни болгаш акша-хөреӊгини салганнар. Кожуун чагыргазы 5 муӊ акшаныӊ сертификадын болгаш даараныр машина база өӊнүг принтерни белекке сөңнээн. Организациялар удуртукчулары болгаш хуу сайгарлыкчылар Д.Ш. Чап, А.А. Таргын, А. Салчак, Марина Борисовна, Кызыл-Мажалыктан Тамара Серен-Чимитовна олар акшалар-биле дузалааннар. Уругларныӊ төп библиотеказыныӊ коллективи акша болгаш белек-биле дузалаан. «Тартан-голд» ААН – спортчу чадыглар, Бии-Хемден келген хоочуннар белек кылдыр самовар эккеп берген. Тыва Республиканыӊ социал фонд килдизиниӊ коллективиниӊ белээ номнар, хана шагы, шыдыраа база өске-даа белектер болган.
Улуг назынныгларга эӊ улуг белекти кожуун чагыргазы биле Пенсия фондузу кылган. Ол дээрге Пенсия фондузунуӊ бажыӊында ийи өрээлди улуг назынныгларга тускайлап бергени. Ооӊ өрээлдеринде аъш-чем хайылдырар электрилиг плита, микроволновка, стол, сандайлар, чымчак креслолар, диван болгаш ойнап дыштанырынга шашки, шыдыраа, кажык, баян, дошпулуур дээш чүнү чок дээр!
ДЫТТЫГ-ДӨРГҮНГЕ ЭКСКУРСИЯ
Улуг назынныгларныӊ айында кожууннуӊ 80 хардан өрү назылыг хоочуннарынга кожууннуӊ хөй-ниити организациязыныӊ удуртукчузу Валентина Оолаковна Аракчааныӊ удуртулгазы-биле Дыттыг-Дөргүн аржаанынче солун экскурсияны организастаан. Ол аржаан кожуун төвүнден 18 км ыракта-даа болза, оруу эки черде турар. Күстүӊ аяс, чылыг хүнүнде 30 хире хоочуннар омак-сергек чаӊы-биле машиналарга олургулапкан. Оларныӊ аразында алдарлыг малчыннар, башкылар, эмчилер, тудугжулар, кооперация ажылдакчылары, чолаачылар дээш кымнарны чок дээр! Ол дээрге боттарыныӊ үезинде кожууннуӊ болгаш республиканыӊ хөгжүлде, сайзыралынга үлүүн киирип чораан алдар-аттыг кижилери-дир: кады өөренип, кады ажылдап чораан эжим, 86-гы харны эктинде чүъктеп чоруур, РФ-тиӊ Улус өөредилгезиниӊ хүндүлүг ажылдакчызы, Бай-Тайга кожууннуӊ хүндүлүг хамаатызы Куусаал-оол Салчакович Севек бүгү назынында хөй мал азырап чораан, ам-даа ажы-төлү-биле Кызыл чоогунда база Бии-Хем девискээринде чылгы, сарлыктар малдажып чоруур Болатмаа Күжүгетовна Ортаат, хөй чылдарда Херээженнер чөвүлелдерин удуртуп чораан Светлана Канчыыр-ооловна Амыр-оол, «Кооперацияныӊ тергиини» деп хөрек демдээниӊ эдилекчилери Зинаида Салчаковна Очур, Сайынмаа Созаровна Чочак, Чечек Салчаковна Ооржак, хоочун тудугжу Киров Динмидекович Күжүгет, хоочун эмчилер Елизавета Күжүгет, Мария Серекова база хөй чылдарда кожууннуӊ аптеказын удуртуп, чонга хөйнү кылып чоруур Татьяна Серенотовна Таргын.
Аржаанга чедип келгеш, чажыывыс чажып, ак-көгүвүстү баглап, аъштанып-чемненип, Дыттыг-Дөргүннүӊ күскү арыг агаарынга агаарлап, ойнап-хөглеп хүнзедивис. Эӊ баштай хоочун башкы Көкеш Серин-ооловнаныӊ удуртулгазы-биле саӊ салып, ак сүдүвүстү чажып, оран-делегейниӊ болгаш Дыттыг-Дөргүн аржаанныӊ ээлеринге чалбарып, тейлээшкин ёзулалын кылдывыс. Ооӊ соонда оюн-тоглаа — шашки, шыдыраа, кажыктап, маргылдаалар эрттирип, мастер-класстарга киржип, кожууннуӊ культура ажылдакчыларыныӊ концертин көрүп, боттарывыс база сценага ырлаштывыс. Арапчыт Алдын-кыс, Сегбе Часкал харылзажылга төвүнүӊ баянизи Борис Хомушкунуӊ үделгези-биле ырлашпышаан, бисти хөглетти. Светлана Канчыыр-ооловна бодунуӊ чогааткан өөредиглиг шүлүктерин номчуду.
Эмчивис ТР-ниӊ алдарлыг ажылдакчызы Татьяна Серенотовна ийи солун мастер-классты биске эрттирди. Бирги мастер-класс: Дыттыг-Дөргүн аржаан дугайында. Аржаанны шаг-шаандан бээр өгбелеривис ажыглап чораан. Ооӊ эм шынары кижиниӊ бүгү мага-бодунга дузалаар. Ижин-баар, чүрек, чүс аарыглары, аллергия, геморрой, кештиӊ янзы-бүрү аарыглары, экзема болгаш оон-даа хөй аарыгларны эмнээринге дузалаар. Ол аржаанны ижип, шоргазынга каксып, чылыткаш, чиӊненип, домнанып эмненир. Эмненириниӊ мурнунда эмчи-биле сүмележип, канчаар эмненирин тодарадыры чугула. Ийиги мастер-класс: Делегейде нептерээн ийи даянгыыш-биле кылаштаар: «Скандинав кылаш» дугайында. Ол кылаш улуг назылыгларга кончуг ажыктыг, даянгыыш-биле канчаар кылаштаарын көргүзүп, өөредип, бодунуң белеткеп алганы 10 эжеш даянгыыштары-биле мастер-классты эрттирген.
Бо экскурсияны организастаарынга улуг үлүүн киирген кожууннуӊ культура эргелелинге, хөй-ниити организацияларынга (удуртукчулары В.О. Аракчаа, С.И. Самбый-оол, Д.О. Кыргыс) өөрүп четтиргенин улуг назылыглар илереткен.
Ким-оол САРЫГ-ДОНГАК,
Тываның чогаалчылар эвилелиниӊ кежигүнү.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
“Шын” №88 2023 чылдың ноябрь 18
