Россияның Кадык камгалал яамызының «Херээженнер эр кижиниң кадыы дээш» чырыдыышкын төлевилелин эгелээн регионнарның бирээзи Тыва болган. Республикага төлевилел боттандырылгазы-биле мастер-класстарны болгаш кадыкшыл айтырыгларын культурлуг ёзулалдар-биле чергелештирген хемчеглерни эрттирер. Ол «Чурттуң профилактиктиг камгалалы» деп бүгү-российжи төлевилели-биле эртип турар улуг ажылдың уланчызы болур.
«Чер-черлерде херээжен лидерлер таварыштыр кадыкшылынче сагышты салыр кылдыр хөй эр улусту хаара туткан профилактиканың турум системазын тургузары – төлевилелдиң сорулгазы. Боттарының өг-бүлезиниң ээлери, адалары, акы-дуңмалары диспансеризацияны үе-шаанда эртип, дүвүренчиг демдектерже кичээнгейни салыр кылдыр, оларга чогуур аргаларны болгаш билиглерни бээр бис» - деп, Республиканың хөй-ниитиниң кадыкшыл болгаш медицинаның профилактика төвүнүң кол эмчизи Анджела Канчыыр-оол демдеглээн.
Октябрь 8-те регионда төлевилел хемчеглериниң күүселдезин хайгаарап турар төптүң специалистери элээн каш черлерге ужуражылгаларны эрттирген. Республиканың эмчи колледжизинге аныяк өг-бүлелер кирген 67 киржикчи «Амыдырал өйлээшкининиң дугую» деп практикумну эрттирген. Бо арга кол адырларда амыдыралды үнелээринге дузалап, ооң соонда «өзүлдениң зоназын» тодарадып, кадыкшылды быжыглап болгаш чедиишкиннерже базымнарны демдеглээр. Иштики херектер яамызының херээжен ажылдакчыларынга аңгы ужуражылганы организастаан: 32 киржикчи бодунга болгаш чоок кижилеринге сагыш човаашкынны, ол ышкаш ажылдың бергези-биле иштики деңнелди кадагалап арттырарын сайгарган. «Россияда ажыл» кадрлар төвүнге боттарының чаңчылдарын болгаш хүн бүрүде амыдырал-чуртталгазын катап сайгарарынга белен 35 кижи чыглып келген.
«Херээженнер эр улустуң кадыы дээш» төлевилелди 10 неделя дургузунда уламчылап, бо чылдың төнчүзүнде доозар ужурлуг. Ол дээрге башкарыкчы эксперттер-биле семинарлар, практиктиг кичээлдер болгаш өөредилге материалдары кирген херээжен улуска комплекстиг программа-дыр. Киржикчилер чүгле профилактиктиг билиглер үндезиннеринден аңгыда, амыдыралдың кадык овур-хевиринче болгаш диспансеризацияны үе-шаанда эртеринче эр улустуң хей-аъдын көдүрерин деткиир аргаларны билип алырлар.
Тыва Республиканың Хөй-ниитиниң кадыкшыл төвү төлевилелге каттыжар кылдыр регионнуң чурттакчыларын чалаан. Херээжен-даа, эр-даа кижилер албан езузунуң Telegram-каналдарынче бижидип алгаш киржип болур. Херээжен улус t.me/PartnersFo..., а эр улус t.me/Kodeks_muz.... Бо каналдар төлевилел дугайында информацияның кол дөзү болур, ооң иштинде ажыктыг материалдар, сүмелер болгаш хемчеглерниң расписаниези бар.
2025 чылдың сентябрь 18-те Евразийжи херээженнер шуулганның чөвүлел хуралынга Россияның Кадык камгалал яамызының ТПМ талазы-биле НМИ төвүнүң директору, Россияның Эртемнер академиязының академиги Оксана Драпкина «Херээженнер эр кижиниң кадыкшылы дээш» төлевилелди таныштырган. «Өг-бүлениң иштинге чемненилге, дыштанылга, уругларга хамаарылга чаңчылдары тургустунар, ооң соонда ол чаңчылдар өг-бүлеге сайзыраар. Кадыкшыл дээрге хөй талалыг көргүзүг-дүр, ону быжыглаарынга херээжен улус кол рольду ойнаар» - деп, ол демдеглээн. Төлевилелдиң шенелде регионнары кылдыр Тыва Республика биле Мурманск облазы шилиттинген.
Тывада ол эгелээшкинни хөй-ниити болгаш политиктиг ажылдакчылар, эмчи ниитилели, культура ажылдакчылары, блогерлер, спортчулар деткээн. Төлевилел эр улустуң кадыын кадагалаарынга херээженнерниң ролюн күштелдирип, аарыгларны болдурбас дээн турум ажылды тургузарынга дузалаар дээрзинге олар бүзүрелдиг.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.