“Телеграм”, “Улусчу хыналда” деп хөй-ниитиниң харылзаа мессенджерлеринге @Narodny_Kontrol_Bot деп чат-ботту (харылзааны) ажылдап кылганы Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыгның Тываның Дээди Хуралынга (парламентизинге) дыңнаткан даалгазы-биле чоруттунган. Ооң дузазы-биле эзирик машина башкарып чоруур, хоойлуга удур арага-дары садып-саарып турар таварылгаларны азы чаш уругнуң айыылдыг байдалга таварышканы дээш оон-даа өске хоойлу-дүрүм хажыдыышкыннарын дыңнадып болур.
Интернет таварыштыр чугаалажыышкынның кол сорулгазы – оруктарга озал-ондак, хоруглуг арага садып-саарары дээн ышкаш кем-херек үүлгедиишкиннерин болдурбазы болгаш назы четпээннерниң айыыл чок чоруун хандырары болур.
Тыва Республиканың Сан-чурагайлыг хөгжүлде яамызының айытканы-биле алырга, ажыглакчылар чат-бот таварыштыр смс-бижиктерни, чуруктарны болгаш видеофайлдарны чорудуп болур. Медээ дыңнадырда, үүлгедиишкиннерниң болуп турар черин ыяап-ла айтып каарын сүмелеп турар. Ооң-биле чергелештир ажыглакчының бодунуң хууда медээлерин: аккаунтузунда бердинген медээлерин, телефон дугаарын, бир эвес ол хууда медээлери чажыт болза, аккаунтунуң ID дугаарын чат-бот кадагалап чажырар. Тест хевиринде чат-бот дамчыштыр чоруткан медээлерни Тыва Республиканың Чазааның дежурный ажылдакчызы хүлээп алыр, ол медээни сайгарып, эрге-хоойлу камгалаар органнарже дамчыдар.
"Бир эвес шенелдениң түңнелдери чогумчалыг болур болза, капсырылганы боттандырып, Тыва Республиканың Иштики херектер яамызының медээлер сайгарар оперативтиг системазынче киирер. Оон аңгыда “Тыва Республикада хөй-ниитиниң корум-чурумун хандырары болгаш кем-херек үүлгедиишкини-биле демисел» деп күрүне программазының күүселдези-биле кем-херек үүлгедиишкининиң хемчээн алырынга азы болдурбазынга дузалаан, шын медээни дыңнаткан хамаатыларга акша шаңналын тыпсырының аргазын көөр” — деп, Тываның Чазак Даргазының оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа чугаалаан.
Чат-боттуң авторлары республиканың оруктарында дыка хөй санныг эзирик чолаачыларны дүрген илередир арганы бээр дээрзинге идегеп турар.
Бо чылдың бирги чартыының түңнелдери-биле алырга, регионда орук озал-ондактарының саны 207 турганындан 298 четкен, азы 44,0 хуу өскен, аңаа 47 кижи амы-тынындан чарылган. Ооң иштинде 22 хуузу эзирик чолаачыларның хайындан орук озал-ондактары болган.
/ Бистиң корр.
Чурукту ТР-ниң Чазааның парлалга албанындан алган.
“Шын” №26 2025 чылдың июль 10