Хүндүлүг “Шын “ солуннуң редакциязы!
Силерже чагаа бижииринче мени албадап турар чүүл, амгы үеде республикавыста болуп турар өскерлиишкиннер – хөгжүлделиг өскерлиишкиннер дугайында бижикседим.
Бо сөөлгү ийи-үш чыл дургузунда чүгле Кызыл хоорайны алгаш көөрге, каракка көзүлдүр-ле дыка хөй чаартылгалар болгулап турар. Чаа бажыңнарлыг, чаагайжыттынган девискээрлиг, уруглар ойнаар шөлчүгештерлиг бүдүн микрорайоннар туттунуп турарын көөрге, өөрүнчүг деп чүвезин.
Бодум “Южный” микрорайонунда чурттап турар мен. Бистиң микрорайоннуң чурттакчылары каш чыл дургузунда чүгле “Сүбедей” спорт ордузунга баар, ону долгандыр агаарлаар турдувус. Оон өске ол чоок-кавыга агаарлап, дыштаныптар чер-даа тывылбас чүве. Ам чоогувуста улуг хүрээвис-даа бар, чадаг-тергелиг халыыр оруувус-даа бар, оон аңгыда, селгүүстеп, дыштанырынга эптиг болзун дээш чаагайжыдып кылган тускай девискээрлер немежип турарынга чурттакчылар дыка амырап турар бис. Чүгле бистиң микрорайонда эвес, а Кызылда чаагайжыттынган хөй девискээрлер немежип турар.
Эрткен күзүн Республиканың халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниң чанында Эмчилер аллеязы база ажыттынды. Ону кылганы дыка-ла эки болду. Чүге дээрге эмчилеривис кажан коронавирус деп коргунчуг аарыгнептереп турар үеде чоннуң амы-тыны дээш карак кызыл ажылдап турганнар болгай. Оларга бичии када-даа болза, эмнелгеден үнүп келгеш, агаарлап, дыштанып алыр черни кылып бергенинге чон өөрүп турар. Ам ында чүгле эмчилер эвес, ол микрорайоннуң чурттакчылары доктаамал агаарлап кээп турар апарды. Эки ышкажыл.
Солун-сеткүүл, радио, телевидениеде-даа доктаамал көргүзүп, бижип турарындан эскергеним, бо-ла бүгү хөгжүлделиг чаартылгаларны шуптузун национал төлевилелдер дузазы-биле боттандырып турар деп чугаалап турар. А ол төлевилелдер адыр бүрүзүнде, культура, өөредилге, чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңин чаартыры дээш аңгы-аңгы. Шупту кылдынып турар ажылдың кол-ла утказы чоннуң социал амыдыралын экижидеринче угланган. Ону бис, бөдүүн чон, эскерип эгелээн бис. Мындыг улуг хемчээлдиг күрүне чергелиг программаларны чурттуң Президентизи деткип үндүрүп турар-дыр. Национал төлевилелдерниң кол эгелекчизи база Владимир Путин дээр болду. Федералдыг деткимче чокта ынча хөй сая-сая акша түңнүг тудуглар, чаартылгаларны хары угда канчап-даа кылыры бодунмас болгай. Бо бүгү ооң эгелээшкининге бистиң чазак-чагыргавыс улажып, боттандырар ужурлуг ажылдарны көрдүнген хуусаазында кылып билир апарганы база демдеглексенчиг. Өске чылдарда мынча хөй тудуглар туттунуп турганын черле көрбээн мен. Чоннуң амыдыралын экижидер дээш, Владислав Ховалыгның шын ажылдап эгелээни мактанчыг-дыр. Хөөредиг чокка хөйнү кылып тур ол дарга.
Эскерип турарымга, чаңгыс чыл дургузунда көдээ суурларда ФАП болгаш көдээ Культура бажыңын тудуптар-дыр. Сүт-Хөлде бир суурну телевизорга көргүзүп турду. Ол суурнуң чонунга, аныяк-өскенге кайы хире эки-дир, бодап көрүңер даан. Кажан төрээн суурунда чараш культура одаа, чаарттынган библиотека, эм-таң садыы, аарый бергеш, эмчиге шинчидип алыр пункту турда, аныяктар чүге хоорайже дывыржыр боор. Оларның чурттап-амыдыраарынга эптиг болзун дээш, күрүне ол хире эки чүүлдерни кылып берип турда, кым-даа арыг агаарлыг, аяң-шыктыг, инек-малын тудуп, изиг сүттүг шайын аартап, суурунга-ла таваар чурттаксаар-дыр ийин.
Чүгле Сүт-Хөл эвес ырак-узак суурларда, чижээ, Мөңгүн-Тайганың Тоолайлыгда безин фельдшер-акушер пунктузун тудуп берген деп медээни база көрген мен. Салаа базып санаар болза, шынап-ла, республикавыста чаартылгалар дыка хөй. Ону эки дивейн ам чүнү эки дээрил. Шынап-ла, көстүп турар чүвени эки деп чугаалап, эскерип чоруулуңар чонум.
Чамдык улус кандыг-даа ажыл кылып каарга, чүгле багай талазын эскерер, ол-бо деп бактаарынга өйлежир. Херек кырында боттары холу-биле тудуп, кылыпкан ажылы чок. Ынчангаш эки чүвени эки деп чугаалап чоруулуңар чонум. Тывавыс ам-даа хөгжүзүн-не!
Севилбаа МОНГУШ,
Кызылдың чурттакчызы.
“Шын” №3 2024 чылдың январь 17