ВЯЧЕСЛАВ СААЯЕВИЧ САМЫЯНЫҢ 65 ХАРЛААНЫНГА
Вячеслав Самыя — чурукчу, Тываның уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, Россияның, Тываның чурукчулар эвилелдериниң кежигүнү.
Ол 1959 чылдың февраль 27-де каас-чараш бойдустуг Тожу кожууннуң Ий суурга, башкы Самыя Мыңмырович Сааяның өг-бүлезинге ортун оглу болуп төрүттүнген. Бичии үелеринден-не чуруттунарынга сундулуг, бир-ле солун дүрзү-хевирлерни чураан олурарын ачазы эскерер турган. 1976 чылда Доора-Хем школазын дооскаш, Кызылдың уран чүүл училищезиниң чурулга салбырынче кирип алган. Ону чедиишкинниг дооскаш, 1980 чылда Москваның В.И. Суриков аттыг чурулга институдунуң уран чурулга салбырынче дужаап алган. 1986 чылда институтту дооскан. Доозукчу диплом ажылынга «Алдан-Маадырларның тура халыышкыны» деп чурукту чурааш, башкыларының үнелелин чаалап алган. Бир дугаар тыва чурукчу-монументалист (улуг чаагай тураскаалдар, архитектуралыг улуг хемчээлдиг ажылдар кылыр) мергежилди чедип алган.
1989 чылда бирги чураан ажылы «Ава Тыва» чоннуң кичээнгейин, сонуургалын хайныктырган, оон эгелээш-ле, билдингир чурукчу апарган. Ол ажыл Кызылдың мурнуу девискээринде 9 каът бажыңның ханазында аян-шинчизин салбаан, кайы ырактан көстүп турар. Шак-ла ындыг улуг хемчээлдиг ажылдарны Чадаана хоорайның Культура бажыңында «Культура, спорт, дыштанылга» (1992 чыл) деп темага база «Шыяан ам, Саадак» деп ажылды Мугур-Аксы суурнуң Культура бажыңында сиилбип чураан.
Вячеслав Сааяевич уран чүүл училищезинге башкылап, чурулганың чажыттарын, билиг-мергежилин сургуулдарга дамчыдып, хоорай, республика чергелиг делгелге-көрүлделерге доктаамал киржип турган. Москва хоорайның тургустунганындан бээр 850 чыл болган оюнда «Россияның чурукчулары Москвада» делгелгеге киришкеш, «Москваның 850 харлаан ою» деп медаль-биле шаңнаткан.
1989–1991 чылдарда хоорайның кол чурукчузу болуп ажылдаан. Ол колдуунда портрет жанрында ажылдап турар. Алдан-Маадыр аттыг музейде Тывавыстың алдарлыг кижилеринге: күш-ажылдың хоочуннарынга, малчыннарынга, эртемденнеринге, башкыларынга, спортчуларынга портреттерни чагыг ёзугаар кылган. Ол 100 ажыг катаптаттынмас портреттерниң автору.
Ховар салым-чаяанныг чурукчувустуң амыр эвес ажыл-ижинге чаартыкчы чедиишкиннерни, ал-бодунга быжыг кадыкшылды күзедивис.
И.Д. ООРЖАК, тыва дыл башкызы.
«Шын» №16 2024 чылдың март 2
