«Россия Федерациязының инвалидтериниң социал камгалалының дугайында» 181 дугаарлыг Федералдыг хоойлунуң 11 дугаар чүүлүнге дүүштүр инвалид болган хамааты кижиге (инвалид чаштарга) эмчи-социал комиссиязының эмчилери тускай реабилитация программазын (ИПРА) тургузуп, техниктиг херекселдерни инвалидтерге сүмелеп, тайылбырлап берип турар. Инвалид болган хамааты кижиге эмчи-социал экспертизаның эмчилери хоочураан аарыының чадазын илередип тыпкаш, амыдырал-чуртталгазынга тургустунуп келген берге байдалдар чиик болзун дээш, техниктиг херекселдерни сүмелээр.
Техниктиг херекселдер дээрге хамааты кижиниң хоочураан аарыының болгаш кемдээшкининиң түңнелинде амыдырал-чуртталгазынга таваржып кээр берге байдалдардан чайладып дузалаар тускай херекселдер болуп турар. Эмчи-социал хыналданы (экспертизаны) хамаатының киржилгези-биле чорутканда тускай реабилитация программазын инвалид кижиниң азы хоойлу ёзугаар төлээзиниң күзели-биле саазынга парлап үндүргеш, холунга бээр.
Бир эвес тускай реабилитация (азы абилитация) программазы-биле хамаатыга сүмелээн техниктиг херекселдерде техниктиг частырыглар тыптып келгенде азы инвалид кижиниң (инвалид чаштың) мага-бодунуң кили өскерли бергенде, чаа тускай реабилитация (азы абилитация) программазын эмчи-социал комиссиязы эмчизиниң 008/у хевирниң справказы чокка эдип берип турар. Инвалид болган чашка тускай реабилитация (азы абилитация) программазынче киирген техниктиг херекселдерни, иениң (өг-бүлениң) капитал акша-хөреңгизин киириштирериниң дугайында авазындан (хоойлу ёзугаар төлээзинден) билдириишкинни хүлээп алгаш, немелде херекселдерни ИПРА программазынче киирип, сүмелеп турар.
Россия Федерациязының Чазааның бадыткаан 181 дугаарлыг Федералдыг хоойлузунуң 11 чүүлүнде айытканы-биле инвалид кижиге сүмелеп турар техниктиг херекселдерниң янзы-бүрү хевирлери бар, чижээлээрге:
1. Холдары азы буттары бертинген болгаш азы төрүмелинден кемниг болган кижилерге кылаштап шимчээринге дузалаар техниктиг херекселдерни сумелеп турар: бажың иштинге болгаш даштыгаа кудумчуга ажыглаар идер коляска, таваңгайлары чолдак азы ыргак кижилерге таарыштыр даарап кылган тускай идиктер, даянып турар, олурар база ол ышкаш кылаштап шимчээринге дузалаар чөленгииштер, холдар болгаш буттарны дортайтып, эптеп, быжыглап бээр херекселдер.
2. Хамааты кижиге бичии болгаш улуг албанын башкарарынга херек херекселдерни, кижиниң хемчээлиниң аайы-биле чөргектерни, албаннаарда ажыглаар тускай дериттинген санитарлыг сандайны, кудусту, албан үндүреринге дузалаар тускай херекселдерни база ол ышкаш тускай хептерни, хеп кедеринге дузалаар херекселдерни, караан чидирген кижиге болгаш эмиин кестиргенде кедер херекселдерни (протезтерни) сүмелеп турар.
3. Карак талазы-биле 1-ги бөлүктүң инвалид хамаатыларынга хамаарыштыр амыдырал-чуртталгада (даштыгаа, бажың иштинге, албан черлеринге) угланыышкынын тыварда херек херекселдер (тускай өөредип каан дериг-херекселдиг ыт; кулааның дыңнаары багай хамаатыларга дыңнаарын күштелдирип, экижидер аппараттар, медээни чырык-биле көөр тускай сайгылгааннарлыг техниктиг херекселдерни, дааш-биле медээлээр болгаш телевизорну (тактилдиг дыл-биле көргүзер), телефоннарны сүмелеп турар.
4. Өөрениринге дузалаар тускай херекселдерни: карактарының көөрү тода эвес инвалидтерге «чугааланыр номнар», үжүктерин тускай улуг кылдыр парлап каан болгаш тускай алфавит-биле парлаан номнарны сүмелеп турар.
Инвалид хамаатының ИПРА программазында сүмелээн херекселдер ажыглаар хуусаалыг болур. Херекселдиң хуусаазы эртерге, инвалид кижи чаа азы немелде херексел-биле Социал фонд таварыштыр хандыртынар ужурлуг.
Россия Федерациязының Күш-ажыл болгаш социал камгалал яамызының 2021 чылдың март 5-те бадылаан 107-н дугаарлыг дужаалында тускай техниктиг херекселдерниң болгаш протезтиг, ортопедтиг херекселдерни ажыглаар хуусаазын болгаш хандырар чурумун айтып томуйлаан болуп турар. Оларның аразында креслолуг коляскалар (бажың иштинге болгаш даштыгаа ажыглаар) — 4 чыл; холдарга протезтер (косметиктиг) — 1 чыл; буттарга протезтерниң эдилээр хуусазы — 2 чыл; херээжен улустуң (эмиг кестирген соонда) эмиг хаптары база аңаа хамаарышкан быжыглаар чүүлдери — 6 ай; чөргектер (хемчээли аңгы-аңгы) болгаш подгузниктерни эдилээр хуусаазы база хүнде ажыглаары 5–8 шак. Подгузниктерни инвалид хамаатының болгаш бичии чаштарның килинге таарыштыр шилиир. Чижээлээрге, 0–3 харга чедир чаштарга – 1 хүнде 3 подгузник азы 2 подгузник болгаш 1 чөргек (пелёнка); 4–7 харлыг чаштарга хүнде 4 подгузниктен хөй эвес азы 3 подгузник, 1 чөргекти cүмелеп болур; 8–17 хар чедир чаштарга хүнде 5 подгузник азы 4 подгузник, 1 чөргекти сүмелээр.
Техниктиг херекселдер дугайында Россия Федерациязының Күш-ажыл болгаш социал камгалал яамызының 2023 чылдың апрель 27-де бадылаан 342 дугаарлыг дужаалында көрдүнген.
Билдинмес айтырыглар тургустуна берзе харылзажыр телефоннар:
2-41-91, 2-22-76, 2-05-82.
Алефтина ЧОШКАК, Тыва Республикада эмчи-социал экспертиза чорудар Күрүнениң Федералдыг албан чериниң 2 дугаар бюрозунуң эмчизи.
«Шын» №34 2024 чылдың май 8