Тываның улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оол чүгле чаңгыс “Көк-көк даглар” деп шүлүктү бижип кааш, оон өске чогаалдарны биживейн-даа барган болза, ооң кайгамчыктыг чогаалчы ат-сураа үе өттүр, салгалдар дамчыштыр кажан-даа уттундурбас ышкаш кындыр сагындырар. “Көк-көк дагларның” сөс-домаа ол хире чараш, утказы ол хире ханы.
Хөлегелиг, ылым-чылым, үн чок ышкаш,
Көк-көк даглар аразынга төрүттүндүм.
Сарлык дозуп, өшкү ай деп кадарчылап,
Чалымнарга, чуңма ышкаш, маңнап өстүм.
Көк-көк даглар, көөрге-ле, үн чок ышкаш.
Ырлаптар сен, олар сеңээ улажыптар,
Ырак-чоокче ырың дораан тарадыптар...
Чогум-на “Көк-көк даглар” чогаалчының бодун, ооң чогаалчы алдар-сураан номчукчуларга, чонга үргүлчү сагындырып чоруур. Салим Сазыговичиниң чогаадыкчы ажылының, чогаалдарының дугайында номчулга конференциялары, чогаал кежээлери кезээде чүгле “Көк-көк даглар” деп шүлүктү номчуурундан эгелээри аңаа херечи.
Чон Салим Сүрүң-оолга тураскаалдарны тургузуп турар. Чогаалчының төрээн чурту Акче баар орукта Үзүк-Кыры арт кырында Тываның улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оолга бөдүүн тураскаал бар. Ону чогаалчының көк дагларының даштарындан чогаалчының удуртуп чорааны «Мажалык» чечен чогаал каттыжыышкынының кежигүннери чогаалчының 80 чыл юбилейинде чыып тургускан. Ийи даштың бирээзи демир-үжүк хевирлиг. Ында С. Сүрүң-оолдуң “Көк-көк даглар” деп шүлүүнден «Хөлегелиг, ылым-чылым, үн чок ышкаш, Көк-көк даглар аразынга төрүттүндүм...» деп одуругларын оюп сиилбээш, алдынналчак үжүктер-биле көскү кылдыр будуп каан. А өскезинде чогаалчының ат-сывын бижээш, төрүттүнген болгаш мөчээн ай-хүнүн, чылын демдеглеп каан.
Мээң тураскаалымче чоннуң кокпазын оът-сиген дуй үнмес деп, улуг орус шүлүкчү Александр Пушкинниң бижээни ышкаш, тыва чогаалчы Салим Сүрүң-оолдуң тураскаалынче кокпа кыжын-даа, чайын-даа балалбас, хар хөме чагбас, оът-сиген дуй үнмес. Эрткен-дүшкен чон ооң чанынга доктаап, чажыын чажып, чаламалар чалап каары чаңчыл болу берген.
Тываның улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оолдуң 100 чыл юбилейинде чогаалчының төрелдериниң ажы-төлү, амгы салгалы демнежип акша-төгерикти чыггаш, хөрек тураскаалын сиилбип кылгаш, Кызыл-Мажалыкта Салим Сүрүң-оол аттыг библиотеканың чанында бедидир тургускан. Хөрек тураскаалын сиилбип сомнаан ат-алдарлыг скульптор Александр Ойдуп база чогаалчының чоок төрелиниң оглу.
Тураскаалдың байырлыг ажыдыышкыны декабрь 3-те болган. Ол онзагай болуушкунга Салим Сүрүң-оолдуң чогаалдарының номчукчулары, төрелдери, тураскаалды кылып тургузарынга киришкен кижилер, чогаалчылар, тус черниң эрге-чагырга органнарының, ТР-ниң Культура яамызының, республиканың Чуковский аттыг бичии уруглар библиотеказының төлээлери чыылган. Чогаалчыга тураскаал тургузарынга бодунуң үлүүн киирген кижи бүрүзүнге, организацияларның коллективтеринге өөрүп четтиргенин Салим Сазыговичиниң төрелдериниң мурнундан Алдын-оол Демир-ооловна Конгар илереткен.
Тываның улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оолга тураскаалды ажытканы-биле холбаштыр байырлал кежээзи база болган. Ооң киржикчилери Салим Сүрүң-оолдуң шүлүктерин номчаан, ооң шүлүктеринге бижиттинген ырыларны ырлаан.
Кызыл-Мажалыкта Салим Сүрүң-оол аттыг библиотеканың чанында тургускан тураскаал чүгле чогаалчыга тураскаал эвес, а тыва литературага тураскаал-дыр деп чон үнелээн.
Ш. СУВАН белеткээн.
Чуруктарны социал четкилерден хоолгалаан.
«Шын» №94 2024 чылдың декабрь 7
