Күрүне шылгалдалары бүрүнү-биле июль 1-де доостур. 9-ку класстың доозукчуларының шылгалдалары – июнь 17-де 11-ги класстың июнь 20-де доосту берген. Июнь 22-ден июль 1-ге чедир шылгалда дужаарынга курлавыр хүннерни Россияның Чырыдыышкын яамызы бадылаан.
Июль 1-ге чедир эрткен чылдарның доозукчулары болгаш бо чылдың доозукчулары янзы-бүрү чылдагааннар аайы-биле шылгалданы дужаап шыдавайн барганы-биле шылгалдаларны дужаап турган. Олар колдуунда ийи-чаңгыс кижи дээрзин өөредилге сайыды Елена Хардикова дыңнаткан.
Амгы үеге чедир күрүне шылгалдаларының долу түңнелдерин манап турар. 11-ги класстың доозукчуларының информатика болгаш даштыкы дылдар эртемнериниң шылгалдазының түңнелдери ам билдинер.
Елена Хардикованың медеглээни-биле алырга, күрүне шылгалдаларының түңнелдери ниитизи-биле чедиишкиннер-биле арбын болган. Эрткен чылга бодаарга, 9-ку классты 20 хуу чедир хөй азы 7 муңдан хөй өөреникчи доозуп турар.
– 9-ку класстың доозукчуларындан 40 хуу кижи информатика эртеминге шылгалда дужаар кылдыр шилип турары өөрүнчүг. Мындыг улуг сонуургалды бир дугаар эскерип тур бис. Сөөлгү үеде школаларда хөй чаартылгалар, “Өзүлдениң точказы”, “Чурагайлыг өөредилге хүрээлеңи” дээн ышкаш сайзыралче дидим базымнарның түңнелиниң ачызында уругларның чурагайлыг хөгжүлдеже чүткүлү көскү – деп, Елена Хардикова демдеглеп турар.
Ол ышкаш тыва дыл эртеминге күрүне шылгалдазын бо чылын ийи катап хөй доозукчу шилилгени кылган. Эрткен чылын 600 хире кижи тыва дыл эртеминге билиин шылгаан болза, бо чылын 1500 хире өөреникчи шылгалданы дужааган. Ооң түңнели-биле алырга, уруглар төрээн дылын, ооң дүрүмнерин, шын бижилгезин, дыл эртеминиң янзы-бүрү адырларын эки билир дээрзин Елена Хардикова демдеглээн.
Оон ыңай тыва дыл эртемин республиканың школаларынга кол эртемнерниң бирээзи кылдыр база күрүне шылгалдазынче киирерин Өөредилге яамызы өөренип турар. Ооң айтырыын август айда регионнуң башкылар хуралынга улаштыр шиитпирлээрин яамы планнап турар.
11-ги классты чылдың-на 2000 хире өөреникчи доозуп турар. Эрткен чылын 44 кижи алдын медаль-биле тергиин өөредилгелиг дооскан болза, бо чылын 63 өөреникчи республиканың школаларындан, 18 доозукчу Кызылдың Президентиниң училищезинден тергиин өөредилгелиг болуп, ниитизи-биле 81 өөреникчи 11-ги классты алдын медаль-биле доозуп турар. Өөредилгениң шынарының экижип турарының бадыткалы дээрзи билдингир.
Елена Хардикованың чугаалааны-биле, школаны алдын медаль-биле доозарда, өөреникчи 10–11-ги класста бүгү эртемнерде чүгле тергиин демдектерлиг өөренир ужурлуг. Орус дылдың күрүне шылгалдазын 75-тен хөй баллга дужаар, сан эртеминиң эге деңнелдиг шылгалдазын база чүгле 5-ке дужааган турар ужурлуг. Оон аңгыда, шилип алган эртемнериниң шылгалдаларының түңнелдери база тергиин демдектерлиг болур ужурлуг.
2023 чылдың күрүне шылгалдаларынга 80 баллдан өрү эки түңнелдиг болган доозукчулар хөй. Оларның мурнунда күзээн дээди өөредилге черинче өөренип кирип алыр оруу кайнаар-даа ажык дээрзин сайыт демдеглеп турар.
Шыңгыы болгаш ханы өөренир эртемнерни күрүне шылгалдазынга шилип алгаш, аңаа чогуур деңнелге эки белеткенип, бедик баллдарга дужаап турары өөрүнчүг. Чижээ, химия эртеминге шылгалданы уруглар хөйү-биле дужаап турар. Күрүне шылгалдазын олар 4-тен эвээш эвес демдекке дужаап турары илерээн. Ооң эки түңнелдиг болганының ужуру – өөреникчилерни профильдиг класстарга өөредип турары.
– 10-гу класстың өөреникчизи келир үеде шилип алган мергежилиниң аайы-биле эртемнерни өөренир ужурлуг. Школаның удуртукчулары шак мындыг таарымчалыг байдалдарны өөреникчилерге тургузар. Ук угланыышкынның ажылының эки түңнелин амгы үеде ийи караавыс-биле көрдүвүс – деп, сайыт чугаалаан.
Эрткен чылын күрүне шылгалдазын 100 баллга 4 өөреникчи дужааган болза, бо чылын 7 кижи чедиишкинниг болуп, 100 баллга шылгалданы дужаап алган. Доозукчулар чылдың-на хөй кезиинде орус дылдың шылгалдазын тергиин деңнелге дужаап турар. География болгаш ниитилел эртеминге күрүне шылгалдазының төөгүзүнде бир дугаар 100 баллга дужааган өөреникчилер бар. Кызылдың 5 биле 7 дугаар школаларының 2 доозукчузу эртемге 100 баллдыг болган. Орус дылга Кызылдың 15 дугаар лицейиниң өөреникчизи 100 баллга, Кызылдың Президентиниң кадет училищезиниң 4 доозукчузу тергиин деңнелге дужааган.
Бо түңнелдер-биле республикада өөреникчилерниң билиг шынарының экижип турарын демдеглеп болур дээрзин Елена Хардикова дыңнаткан. Ол ышкаш частырыглар-биле улаштыр ажылдаарын, күрүне шылгалдаларының түңнелдерин болгаш чаа өөредилге чылында белеткел ажылын август айда башкылар чыыжынга хуралдаар.
Шылгалалдалар бадылаан чурум ёзугаар хажыдыышкын чокка үе-шагында эртип турган дугайында сайыт дыңнаткан.
Чамдык кожууннарга хем суу улгадып, көвүрүглер болгаш оруктар чирлип үрелип-даа турган болза, шылгалда дужаар пунктуларже уругларны үе-шаанда чедирип турган. Доозукчу шылгалда пунктузунче кээп шыдавайн барган деп таварылга илереттинмээн. Аргажок болдунмайн барган болза, шылгалда дужаарынга курлавыр хүннер бар дээрзин Елена Хардикова демдеглээн.
Алиса ДОНГАК.
Чуруктарны Өөредилге яамызының социал четкиде арыннарындан алган.