Соок дүжүп, одалга сезону эгелээрге, хөмүр-даш айтырыы чонну дүвүредип эгелээн. Кожууннар төптеринде хөмүр-даш складтарын организастааны чонга эптиг байдалды тургузар ужурлуг.
Сергей Сарыг-Хуурак, Каа-Хем кожууннуң чагырга даргазының амыдарал хандырылга талазы-биле оралакчызы:
– Сарыг-Сеп сумузунда ниитизи-биле 3 хөмүр-даш склады бар. Оларның ийизи бо хүнде ажылдап турар. Бирээзинде амдыызында хөмүр чок. Келир неделяда ажылдап эгелээринге белен. Бо үеде муниципалдыг складта турарывыс бо. Мында 90 тоннаны эккеп дүжүрүп каан. Ийи дугаар складта 120 тонна хөмүр бар. Ниитизи-биле 200 тонна бичии ажыг хөмүр-даш кожууннуң курлавырында бар болуп турар. Ынчалза-даа хөмүр бар дээш анаа олурбайн, хүннүң-не немей сөөртүп эккеп ап турар. Күзээн үезинде чон келгеш, садып ап болур. Кайы-даа складтың деңзизи эки, шын ажылдап турар. Хөмүрнү кожуунда 1 тоннада 3166 рубльга, доктааткан өртек езугаар, садып турар. Уургайдан садып ап турар өртээ – 2220 рубль деп шупту билир бис.
Сарыг-Сеп сумузунуң иштинге хөмүрнү бажыңынга чедир сөөртүп чедирип бергени дээш 1 тоннада – 433 рубль. Сарыг-Септен аңгыда, кожууннуң өске суурларынче 1 тоннада 600 рубль. 1 тоннаны алырга, бажыңга чедирип бергени дээш 433 рубль деп өртекти тургузуп-даа каан болза, херек кырында, хөмүр-даш сөөртүп турар машиналар 3 тоннадан хөйнү сөөртүр боор. Ынчангаш бир рейсти сөөрткени дээш 3-даа тоннаның 433 рубль болуп турар-дыр ийин.
Чаа дүрүм дугайында…
Хөмүр-даш садып алырда, бажыңының документизин ап алгаш келгеш, бажыңның дөрбелчин метринге дүүштүр хөмүр-даш садып алыр деп чүүлге хамаарыштыр Сергей Владимирович Сарыг-Хуурактың чугаалап турары-биле алырга, көдээ черге ону күүседири нарын болуп турар. Складтарны хүлээнип алган хууда сайгарлыкчылар акшалыг келген садып алыкчыларга садыптар. Ооң чылдагааны көдээ черниң чурттакчы чону бот-боттарын таныжар, кымның, кайда, кандыг бажыңда чурттап олурарын шупту билир болгаш, бажың документизи хынаары хууда сайгарлыкчыга артык ажыл болуп турар. А хөмүр-даш садып алыр дээн чон бажыңының документилерин күзелдии-биле эккеп көргүзүп турар.
Хөмүр-даш садып алыр дээн хамааты складка келгеш, бараанының болгаш сөөрткен хөлезиниң өртээн төлээш, адрезин бижидип кааш, чана бергеш, бажыңынга манап олурар. Ээлчээ келирге, хууда сайгарлыкчының машиналары хөмүр-дашты бажыңынга чедирип бээр.
«Социал хөмүр-даш» губернатор төлевилели
Ук төлевилел езугаар даңзыда ады кирген өг-бүлелерге күрүнениң дузаламчы хөмүрүн октябрь 15-ке чедир сөөртүп чедирген турар ужурлуг. Кожуун чагыргазы муниципалдыг склад-биле ук төлевилелге ажыглаар хөмүр-даш дугайында дугуржулга керээ чарар ажылдарны эгелей берген. Удавас «Социал хөмүр-дашты» Каа-Хем кожууннуң даңзыда ады кирген 2000 ажыг өг-бүлелериниң бажыңнарынга сөөртүп чедирер. Ук даңзыже хөй ажы-төлдүг, амыдыралы чегей өг-бүлелер кирип турар дээрзин шупту билир бис.
Арыннарны Айдың ОНДАР белеткээн.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
