Март 15-те Кызылга бодибилдингиге VI Тываның ажык чемпионады болуп эрткен. Аңаа чүгле бистиң республикавыстан эвес, Хакасия, Кемерово, Красноярск крайдан болгаш өске-даа хоорайлардан спортчулар кээп киришкен.
Кадык-чаагай амыдыралды суртаалдаан спорттуң бо хевири бистиң республикавыста улуг сайзыралды ап эгелээн дээрзин бо удаада болган маргылдааның киржикчилериниң болгаш көрүкчүлер, аарыкчыларның хөй болганы бадыткаан. Ниитизи-биле бо чемпионатка 35 кижи киришкен. Оларның 25-жи Тывадан спортчулар болган.
Сөөлгү үеде чедиишкинниг аныяктар бодибилдингини чүге шилип ап турар дизе, харыы билдингир: кыс кижиге — чараш дурт-сын, эр кижиге –чаңгыс-даа артык чаг чок мөчек-мөчек шыңганнар болгаш кадык болуру. Чүнүң-даа мурнунда кандыг-даа кижиниң чедиишкинниг болуру дээрге, алдын-мөңгүн, сая-сая акшалар эвес, а быжыг кадыкшыл дээрзин амгы аныяк салгалдың биле бергени мактанчыг. Кижи кадык-ла чорда, акша-түңнү чежени-даа ажылдап алыр аргалыг, ажыл-агыйга чедиишкин база-ла кадык чоруңда ажырбас, чоорту чедип кээр.
Тывада бо спорттуң хевирин нептередип эгелээн баштайгыларның бирээзи Сай-Херел Тюлюш. Ол удаа-дараа Тывага болган чемпионаттарга тиилекчилеп, российжи болгаш делегей чергелиг маргылдааларга чаңгыс эвес удаа шаңналдыг черлерни ээлеп турган.
– Бо спорттуң хевири чылдан-чылче хөгжүп олурары, шынап-ла, өөрүнчүг. Бир дугаарында, мындыг чемпионатты Тывага эрттиреринге дузалашкан организакчыларга, улуг деткимчени көргүскен хууда сайгарлыкчылар, эш-өөрүмге болгаш амы-хууда бодунуң өмүнээзинден дуза кадып чоруур эки сеткилдиг чонумга, өскен-төрээн Өвүр кожуунум, Чаа-Суурнуң чурттакчыларынга күдүк базып, мөгейиг-биле четтиргеним илередир-дир мен! –деп, Сай-Херел Тюлюш чугаалады.
Бо чылын Тывага болган чемпионатка спорттуң бо чараш хевирин чон аразында нептередип, бодунуң чайынналчак чедиишкиннери-биле өзүп олурар салгалга үлегер-чижээн көргүзүп чорууру дээш Сай-Херел Тюлюшке ооң өскен-төрээн Өвүр кожуунунуң чурттакчылары 1 сая рубльдиң сертификадын тывысканнар. Ол түңден 700 муң рубльди билдингир спортчунуң төрээн сууру Чаа-Суурнуң чурттакчылары чыып берген болуп турар.
– Шынап-ла, кандыг-даа хемчегни бедик деңнелге эрттиреринге чарыгдалдар хөй болур. Бо чемпионатты эрттиреринге барык 600 муң ажыг рубль чарыттынган. Тывада бодибилдинг талазы-биле профессионал шииткекчилер чок болганындан, өске регионнардан чалап турар бис. Бо удаада Красноярск, Абакандан 8 шииткекчиниң оруунуң өртээ, чурттаарының болгаш шииткекчилеп бергени дээш төлевирин шуптузун деткикчилерниң ачызында дугладывыс.
Ол ышкаш солун арнын ажыглап амы-хууда бодумга манавааным деткимчени чер-чуртум Өвүрүмнүң оолдары көргүстү. Олар 1 сая рубльдиң сертификадын тыпсырга, сагыш-сеткилим дойлуп, дыка девидеп турдум. Ол акша-түңнү дораан ипотека дуглаары-биле банкыже супканым база дыңнадып көрейн. Ол ышкаш 2020 чылдан тура аай-дедир маргылдааларга киржиринге доктаамал деткимчезин көргүзүп чоруур Хээлиг Ирбен-оолович Тулушту демдеглевес аргам чок. Шак мындыг эки сеткилдиг кижилер бар турда, Тывавыска кадык-чаагай амыдыралды суртаалдап, спортту сайзырадып, келир салгалдарывыс арага-дарыдан ойталап чорзун дээш, республикавыстың хөгжүлдезинге эвээш-биче-даа болза, үлүг-хуумну киириксээр-дир мен – деп, Сай-Херел Тюлюш өөрүшкүзүн үлешти.
Бо чылгы чемпионатка херээжен спотчулар аразынга ооң белеткээн спортчузу Азияна Каң-оол чемпион болган. Эң баштайгыларның бирээзи, республикада бодибилдингиниң көскү “сылдызы” кылдыр “чырып” келген спортчу, “Саян” сам болгаш ыры театрының артизи Татьяна Соңгуваа болганын сагындыраал. Ол 2020 чылда Испанияга болган Арнольд Шварценеггерниң бүгү делегей чергелиг бодибилдинг чемпионадынга 3-кү черни төлептии-биле ээлээн болгай. Ынчан Россияның командазы 14 медальды чаалап эккелген.
Оон аңгыда, болган чемпионатты организастап эрттиреринге улуг деткимчени көргүскен деткикчилерниң бирээзи, ТР-ниң Дээди шүүгүзүнүң шииткекчизи Хээлиг Тулушка база организакчылар өөрүп четтиргенин илереткеннер.
Бистиң корр.
Чуруктарны интернеттен алган.
“Шын” №10 2025 чылдың март 20
