Угаадыглыг чугаа
Сумудан озалааш черде чурттап турар ашакты тус черниң улузу «Чырык чер кырында эң-не аас-кежик чок ашак» дээр турганнар. Ол ашак үргүлчү-ле дүндүгүр кара апарган, бир-ле чүвеге хомудаан турар азы болза, хорадаан чоруур. Ол кажан-даа, каяа-даа ынчаар алдынар кижи. Үр чурттаан тудум, ооң сөс-домаанга хүрүмнүг сөстер көвүдеп-ле турар болган. Харын мырыңай келзе-келзе, кижилер ол ашактан дезип турар апарган. Ооң аас-кежик чок, багай сеткили кижилерге халдавырлыг ышкаш апарган: хоран ышкаш өскелерни баксырадып хораннаар.
Кажан ол ашак сезен харлапканда, шупту чүве өскерилген. Суму иштинге дидир-дидир чугаалар тарап эгелээн, улус бот-боттарының аразынга: «Көрүңерден, аас-кежик чок ашак, дөө ол кел чыдыр. Бөгүн ол кымга-даа хорадавас, чүге-даа хомудавас, мырыңай эвилең-ээлдек хүлүмзүрүп чор. Чүү болганы ол? Канчап ынчаар өскерли бергени ол?» — дижип турганнар. Олар ашактың ынчаар өскерли бергениниң чылдагаанын айтырар дээш, үр-ле диттип чадап-ла тургаш, сөөлүнде айтырыпканнар.
— Канчап мынчаар өскерли бергениңер ол, биске чугаалап берип көөр силер бе — деп айтырып-тырлар. — Силерни аас-кежик чок кылып турар багай аажыңарны уттуптар кылдыр бир-ле кижи хуулгаазын эм бергени ол бе? — деп сонуургааннар. Оларга ашак:
— Ында онза чүве чок — дигеш, ашак харыылап бер- ген. — Сезен чылдың дургузунда бар-ла шаам-биле аас-кежиктиг кижи болур дээш, дыка-ла кызып чордум, ынчалза-даа меңээ эки чүве-даа бүтпээн, ооң уржуундан хомудап-муңгарап, хинчектенип-ле чораан-дыр мен. Ам шупту чүве өскерилген. Аас-кежик чок ажырбас мен деп бодап алган мен, ооң ачызында аас-кежиктиг апардым.
С.Ш. Шивитпей очулдурган.
«Чаан, Сарбашкын, Койгун болгаш Торлаа». Сарыг шажынның угаадыглыг чугаалары» деп номдан алган.
«Шын» №18 2025 чылдың май 15