Республикада бо чылдың капитал септелгелери дооступ, келир чылдың планынче объектилерни киирген.
Яамылар аайы-биле алырга, Өөредилге яамызынга хамааржыр 11 объект бар, Спорт яамызынга – 12, Кадык камгалал яамызынга – 11, Культура яамызынга – 9 база Күш-ажыл болгаш социал политика яамызынга хамааржыр 4 социал объектиге улуг ажыл кылдынган. Шупту 47 объектиниң 31-инде ажылдар бүрүнү-биле доозулган, 16-зында ажылдар ам-даа уламчылап турар. Оларның чамдыызы план ёзугаар келир чылче чыла бээр, чүге дизе керээлери бо чылдың ийиги чартыындан бээр үеде чардынган. Капитал септелгези доозулган социал объектилерниң 8-и культура адырынга хамааржыр, 7-зи – өөредилге адырынга, кадык камгалалы болгаш спорт адырында 6-6 объектилер дужааттынган, а социал адырда 2 бажың-интернат биле 2 кожуун төптеринде Өг-бүлеге болгаш уругларга дуза кадар социал төптер 100 хуу кылдынган.
Эң улуг деп санаттынар өөредилге адырында «Бүгү эки чүүлдерни – уругларга», «Профессионалитет», «Өг-бүле деткимчези» болгаш «Уругларның болгаш аныяктарның өөрениринге, дыштанырынга болгаш кадыын быжыглаарынга эптиг байдалдарны тургузары» деп федералдыг төлевилелдер-биле кылдынып турар 11 объектиниң 7-зинде ажылдар доозулган: Тес-Хем кожууннуң Чыргалаңды ортумак школазы, Сүт-Хөл кожууннуң Бора-Тайга ортумак школазы, Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг ортумак школазы, Барыын-Хемчик кожууннуң Аксы-Барлык автономнуг ортумак школазы, «Тываның агроүлетпүр техникумунуң» 1 дугаар ниити чуртталга бажыңы, Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мугур-Аксы суурда «Чечек» уруглар сады болгаш Барыын-Хемчиктиң «Шолбан-Ак» деп черде «Таёжный» уругларның стационар лагери.
Кадык камгалал адырында 5 объектиниң капитал септелгези федералдыг бюджеттен, 6-зы регион бюджединден кылдынып турар. «Россия Федерациязының кадык камгалалының бирги адырын чаартыры» деп федералдыг төлевилелдиң «Үргүлчүлелдиг болгаш идепкейлиг амыдырал» деп национал төлевилелиниң акшаландырыышкыны-биле 4 объектини кылып дооскан: Чеди-Хөлдүң төп кожуун эмнелгези, Чаа-Хөлдүң төп кожуун эмнелгези, Чөөн-Хемчик кожууннар аразының эмнелге төвүнүң кезип эмнээр салбыры болгаш Таңдының төп кожуун эмнелгезиниң Балгазын суурда чыда эмнедир салбыры. Республика бюджединден Чеди-Хөлдүң төп кожуун эмнелгезиниң уруглар салбырында өртке удур чаданың капитал септелгезин кылган болгаш Перинаталдыг төптүң өртке удур дериг-херекселдерин чаарткан.
Культура адырында «Өг-бүле» национал төлевилел-биле Өвүрнүң Саглы сумузунуң ном саңы, Сүт-Хөлдүң Бора-Тайга суурда улусчу театры септеттинген. Эрзин кожууннуң Бай-Даг сумузунуң Көдээ культура бажыңының капитал септелгези 2026 чылда база уламчылаар. Республика бюджединден бо чылын Национал архивтиң, Национал ном саңының, Национал театрның оран-саваларының дашты кылдынган. Оон аңгыда «Чагытай» дыштанылга баазазынга болгаш Республиканың Р.Д. Кенденбиль аттыг уран чүүл школа-интернадының өөренир корпузунга өртке удур дериг-херекселдерни салып, чаарткан. А.Б. Чыргал-оол аттыг уран чүүл колледжизиниң өртке удур дериг-херекселин чаартыр ажыл уламчылап турар.
Күш-ажыл болгаш социал политика яамызынга хамааржыр Ак-Довурак хоорайда болгаш Тес-Хем кожуунда Өг-бүлеге болгаш уругларга дуза кадар социал төптери, Кызылда болгаш Хайыракан суурда бажың-интернаттарның капитал септелгелери доозулган.
Сөөлгү чылдарда аныяк-өскенниң-даа, хоочуннарның-даа спортка хандыкшылы күштелген болгай. Ынчангаш бо талазы-биле ажылдар хөй кылдынып турар. Бо чылын планче кирген 12 объектиниң 6-зында ажылдар бүрүнү-биле кылдынган, чартыын ам-даа кылып турар. Ол дээрге ыраккы Мөңгүн-Тайганың Кызыл-Хая, Чөөн-Хемчик кожууннуң Чыраа-Бажы суурларында Олимпийжи курлавырлар спорт школазының салбырлары, «Олимп» олимпийжи курлавыр спорт школазы, Спорттуң национал хевирлерин сайзырадыр төп, ТР-ниң чыынды командаларын белеткээр спорт төвү болгаш Спортчу хемчеглер эргелели-дир.
Национал төлевилелдерниң акша-хөреңгизин регион эки шиңгээдип ап, республика бюджединден база капитал септелгелерни чорудуп турар. 2026 чылдың планынче кадык камгалалындан 6, культурадан 5, социал адырдан 4, спорттан 6, өөредилге адырындан 4 объектиге капитал септелгени чорудары көрдүнген.
Надежда КУУЛАР белеткээн.
Чуруктарны интернет четкизинден хоолгалаан.
«Шын» №41 2025 чылдың октябрь 23
