Тывада кем-херек үүлгедиишкиннериниң элээн каш кол хевирлериниң деңнели эвээжээн. Тыва Республикада 2025 чылдың 8 айның дургузунда кем-херек үүлгедиишкиннериниң байдалының дугайында медээни Чазак хуралынга илеткээн. Бүрүткеттинген кем-херек үүлгедиишкиннериниң ниити саны 2,8 хуу батканы демдеглеттинген. 2024 чылдың январь-август айларга деңнээрге, 97 болуушкунга, азы 3476-дан 3379 чедир оларның саны кызырылган. Ылаңгыя хөй-ниити черлеринге кем-херек үүлгедиишкиннериниң саны 10,5 хуу эвээжээн, азы 899-тан 805 чедир, ооң иштинде кудумчуга – 13,2 хуу баткан.
Хоойлуга удур ок-чепсек саарылгазы-биле холбашкан кем-херек үүлгедиишкиннери 17,5 хуу эвээжээн, азы 33 херек демдеглеттинген. Хамаатыларже дээрбечи халдаашкыннар болгаш үптээшкиннер саны тус-тузунда 12,5 болгаш 19,1 хууларга кызырылган. Иштики херектер яамызының эксперттери ылаңгыя эзирик байдалга үүлгеткен кем-херектер саны 10 хуу база дагын катап кем-херек үүлгедиглери 7,1 хуу эвээжээнин демдеглээн. Тывада ындыг хевирниң кем-херектер үлүү улуг болгаш ол деңнелде хевээр – шупту кеземче сан-чурагайларның үштүң бир кезиин тургузуп турар. Ынчангаш чоннуң арагалаашкыны-биле демиселди уламчылап, шииттирип чораан кижилерниң социал реабилитация ажылын күштелдирери республиканың эрге-чагыргазының ажылының үре-түңнелдерин быжыглаар.
Профилактиктиг хемчеглерниң салдарындан назы четпээннерниң кем-херек үүлгедиглери эвээжээн. Августуң сан-чурагайларындан алырга, назы четпээн кем-херек үүлгедикчилериниң саны 10,1 хуу эвээжээн, а оларның үүлгеткени херектер саны 7,8 хуу эвээш.
Оон аңгыда Тывада шупту кем-херек үүлгедиишкиннериниң ниити санының 30 хуузун тургузуп турар бүгү хевирниң оор херектери 8,2 хуу эвээжээн. Кадыкшылга кара өжегерээн аар кемдээшкин чедирген кем-херектер саны– 7,2 хуу, күштээшкин 9,1 хуу кызырылган.
Кем-херек үүлгедиишкиннери ниитизи-биле эвээжезе-даа, аар болгаш онза аар херектер саны өскенин ИХЯ дыңнаткан. Тывада 2024 чылга деңнээрге, 8 айларының дургузунда 1053 херек демдеглеттинген, азы 34 херек хөй. Наркотиктер саарылгазы-биле холбаалыг кем-херектер саны ооң мурнунда чылга деңнээрге, база катап көвүдеп, 89 хөй болуп, азы 370 четкен.
Тывада информастыг-телекоммуникация технологияларын ажыглап үүлгеткен херектер саны өссе-даа, өске регионнарга деңнээрге эвээш. 2025 чылдың эгезинден оларның саны 653 четкен (2024 – 605). Ол кем-херек үүлгедиглериниң кол кезээн оор болгаш мөлчүкчү чоруктар ээлеп турар.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
“Шын” №35 2005 чылдың сентябрь 11