Республика девискээринде даштын агаарның температуразы -42-ден -47 градус чедир дыңзып келгени-биле ТР-ниң өөредилге сайыды Елена Хардикова школачыларның каш градус соокта школа барбайн барып болурунуң дугайында база катап тайылбырны берген:
— Чылдың-на кышкы сезон эгезинде школачыларның сагыыр ужурлуг агаар температуразының режиминиң дугайында дужаалды яамы үндүрүп турар. Ында агаарның температуразы каш градус соокта өөреникчилер школа барбайн барып болурунуң дугайында тодаргай айыткан. Чижээ, -40 градус турда, 1-ден 4-кү класска чедир эге класстың сургуулдары, 5-тен 8 класска чедир ортумак класстарның өөреникчилери -41 градус турда, 9–11 класстар -43 градус турда, школаже келбес.
Шак мындыг дүрүмнү хыналда органнарының негелдези ёзугаар тургузуп турар. Ол негелдеге тус черлерде өөредилге эргелелдери база чагыртып ажылдап турар. Ылаңгыя эртениң-не агаарның температуразын хынап көргеш, баш бурунгаар ада-иелерге дыңнадыры чугула.
Кажан дыңзыг сооктарның уржуундан өөреникчилер школаже келбейн турар үеде, өөредилге албан черлери боттарының ажыл-агыйын таарыштыр уламчылап, башкылар ажылын соксатпайн, кичээлдерин онлайн хевирге азы өөреникчилерге бажыңга онаалгалар берип, өөредилге программазындан чыдып калбазы-биле ажылдаар.
Ол ышкаш “Мээң школам” деп күрүнениң информастыг системазын таварыштыр азы “Сферум” деп платформаны ажыглап, кичээлдерни эрттирип болур. Кайы-даа өөредилге чери боттарынга эптиг ажылдаар аргазын шилип алгаш, өөреникчилер-биле ажылдаар. Чамдык школалар 10.00, 11.00, 12.00 шактардан-даа эгелеп кичээлдерин чорудуп турар.
Эң-не кол чүве, кышкы сооктардан өөреникчилерни камгалаары, оларның кадыынга айыылды тургуспазы болур — деп, өөредилге сайыды чугаалаан.
ШЫН МЕДЭЭНИ КАЙЫЫН БИЛИП АЛЫРЫЛ?
Кызыл хоорайның чурттакчылары чамдыкта агаарның температуразын кайда шын айтып турарын билбейн баар. Соңгада азып каан градусник казыыр 42 градус деп көргүзүп турда, телевизорда -40 градус, а хоорай иштинде таблода -36 деп-даа айтып каан болур. Ынчангаш ада-иелерге, өөреникчилерге кайыын шын медээни билип алырын тодарадыры-биле Тываның гидрометеорология төвүнүң директору Анатолий Ляпинден айтырган бис:
– Сооктар дыңзып эгелээн кышкы үеде бо неделя дургузунда республика девискээринге дүне -33-тен -37 градус, чамдык черлерге -42, -47 градус чедер. Кызыл хоорайның агаарының температуразын хоорайның администрациязы-биле дугуржулга ёзугаар аэропорт девискээринде көргүзүп турар градуска чагыртып көргүзүп турар бис. Ында төпке көөрде, доктаамал 5–6 градус чавыс болур. Ынчангаш школачыларга дыңзыг сооктарда школаже барбас үени чурумчудары-биле, чүгле аэропорттуң агаар температуразының көргүзүглеринге даянган медээни Кызылдың мэриязы эртениң-не бистен алгаш, салып турар. Шын медээни чүгле оон алыр. Сөөлгү үеде соңгада азып каан градусниктер колдуунда шын эвес көргүзе бээр болганындан, оларга хөлүн эрттир бүзүрээн ажыы чок – деп, агаарның температуразын хынаар кол черниң директору дамчыткан.
Ол ышкаш, херек кырында агаарның температуразы черден 1,5 метр бедиктен чавызай бээрге, оон-даа соок болур. Ынчангаш соок үеде ылаңгыя бичии чаштарже улуг кичээнгейни салып, эки чылыдыр кедирери чугула деп, Анатолий Ляпин чугаалады.
Кышкы үеде даштын агаарның температуразы -40 чеде бээрге, ырак-узак чоруурун аргалыг-ла болза соңгаарладып алганы дээре. Чүге дээрге узун орукка чүү-даа болу берип болур. Оруктарда байдал дугайында ТР-ниң орук-транспорт комплекизиниң сайыды Шораан Чыргал-оол тайылбырлаан:
– Оруктарда байдал дугайында чугаалаар болза, дыңзыг сооктарга көөрде, улуг хар чаары, ооң соонда күштүг хат хадыыры улуг айыылды тургузуп болур. Чолаачыларга орук шимчээшкинин уламчылаарынга, харлыг шуурган чүден артык шаптыктыг, орук көзүлбес кылдыр дүвүлей бээри ондактыг. Ол ышкаш соок күштелип турар үеде, орук чоруур дээн чолаачылар боттарының атомашиналарының байдалын эки хынап алыр болза эки – деп, сайыт демдеглээн.
Чеже-даа сооктар күштелип турза, орук-транспортунуң техниказы доктаамал оруктарны аштап турар. Ол ышкаш сооктар хөлүн эрттир күштели берген таварылгада федералдыг болгаш регионалдыг трассаларга орук ара чыннып алыр пунктуларны тургузарын ол чугаалаан.
Карина МОНГУШ.
Чуруктарны интернеттен алган.
“Шын” №95 2023 чылдың декабрь 13
