Сөөлгү каш хонуктарда чонну дүвүредип турар айтырыг – өрт. Республиканың девискээринде арга-арыг өрттери өөскүп, ооң-биле демисел дүн-хүн чок уламчылап турар.
Бойдустуң үш халавының бирээзи – өрттен кыш, чай дивейн камгаланыры чугула. Чайгы үеде кааңдаашкындан азы каттаан-тооруктаан, аңнаан-балыктаан хамаатыларның харыысалга чок чоруундан өөскүп турары билдингир. А кыжын соок дыңзыырга, чуртталга бажыңнарынга болгаш албан черлеринге өрт айыылды тургузуп эгелээр. Ооң чылдагааннары база аңгы-аңгы. Чижээлээрге, септеттинмээн печка, ооң хоолайы азы электри шугуму дээш төнчү чок.
Удавас одалга сезону эгелээр. Ооң-биле чергелештир чуртталга оран-саваларынга, албан черлеринге өрт айыылы база катап күштелип келир. Оон камгаланыр аргаларны дилеп эгелээр бис. Өрттен камгаланыр аргалар – өртке удур профилактиктиг ажылдарны чорудары, электри шугумун чаартыры, одаар печкаларны, оларның эргилээн хоолайларын солууру дээш янзы-бүрү. Чогуур ажылдарны чорудуп, кышка белеткел ажылдары бичиилеп эгелей берген.
Профилактиктиг ажылдарның бирээзи – өрт медеглекчизи болур тускай дериг-херекселди салыры. Тываның Чазааның айтыышкынын езугаар ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы өрт медеглекчизи болур дериг-херекселди халас салып эгелей берген.
ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика яамызының килдис даргазы, Анай-Хаак Хомушку:
– ТР-ниң Чазааның деткимчези-биле, өрт дугайында медеглекчи болур дериг-херекселди хөй ажы-төлдүг болгаш инвалид бичии уруглар азырап олурар, орулгазы эвээш өг-бүлелерге салып эгелээн. Төлевилел эгелээнден бээр республиканың 3 муң ажыг өг-бүлезинге медеглекчи дериг-херекселди халас салган. Бо чылын республика девискээринге 280 ажыг медеглекчи салдынган. 1133 медеглекчини 2024 чылдың сентябрь төнчүзүнге чедир салыры планда көрдүнген.
Сарыг-Сеп сумузунда ук ажылдың кайы хире чоруп турарының дугайында Каа-Хем кожуунда социал төптүң специализи От-Даш Ховалыг тайылбырлады: «Бо чылын даңзы езугаар Сарыг-Сеп сумузунуң 47 өг-бүлезинге халас өрт медеглекчизи болур дериг-херекселди салыры көрдүнген болза, бо хүнге чедир 16 өг-бүлеге салдым. Ажыл ам-даа уламчылап турар. Чыглы берген билдириишкиннерни комиссия хынааш, тускай даңзыны тургускаш, меңээ бээрге, айыткан адреске баргаш, медеглекчини салыр мен».
Тус черниң чурттакчызы Марина Сундак өөрүп четтиргенин илеретти:
«Чону дээш, ажы-төл дээш сагыш човап, өрт медеглекчизин халаска салып берип турар Чазаавыска өөрүп четтиргенивисти илередир-дир мен. Өрт медеглекчизи салгаш, ажы-төлге айыыл чок чорукту тургусканы ол. Бичии ышталы бээр болза-ла, медеглекчи алгыра бээр. Бажыңда бар кижи бүрүзү ону дыңнап каар. Эки херексел-дир деп санап тур мен».
Хөй ажы-төлдүг азы инвалид ажы-төл азырап олурар, бир болза орулгазы чедимче чок өг-бүлелер чурттап орар оран-савазынга өрт медеглекчизин халас салдырып алыр дизе, кожууннарда социал төпке чеде бергеш, херек ужурлуг документилерниң хоолгаларын кошкаш, билдириишкинни киирер.
Билдириишкин киирген соонда, чеди ажыл хүнүнүң дургузунда төптерде ажылдап турар комиссия шиитпирни үндүрген турар ужурлуг. Ооң соонда 30 хонуктуң дургузунда специалистер айыткан адресте бажыңга өрт медеглекчизин салган турар ужурлуг.
Айдың ОНДАР.
Авторнуң тырттырган чуруу.
“Шын” №65 2024 чылдың август 28
