Орус улустуң Емеля биле шортанның дугайында тоолунда ышкаш, хамык чүүлдер тоолдуң маадырының күзээни ышкаш ала-чайгаар бүдүп турган чүве болза, магалыг болур ийик. Ынчалза-даа бистиң ажыл-херээвис— хоорай-суурларны харылзаштырып турар автомобиль оруктарының тудуунуң төлевилээшкини чайгаар-ла боду боттаны бербес, аңаа хөй үе-шак, күш-шыдал, янзы-бүрү шинчилелдер негеттинер ажыл-дыр.
Чүге дизе төлевилээшкин ажылдарын чорудуп тура, туттунуп турар оруктуң аар-саламын, долгандыр турар хүрээлелге ооң чедирип болгу дег салдары дээш өске-даа барымдааларны эчизинге чедир тооп көрген турар ужурлуг. Ону душкан-на кижиге дагзып каары болдунмас, ол кижи чеже-даа бедик эртем-билдилиг, шылгараңгай специалист болза, бо нарын-берге адырга дагдыныкчының киржилгези чокта ажыл-иш хайтап болур. Бистиң чурттап эртип турарывыс бо үеде дагдыныкчының ажык-дүжүү биеэгизинден артык улгаткан, ооң байлак арга-дуржулгазы чүүден артык хереглелдиг апарган.
Тыва Республиканың Орук болгаш транспорт яамызында төлевилээшкин килдизиниң специализи Арина Сүгежик бодунуң дагдыныкчызының дугайында мынчаар чугаалап турар:
— Төлевилекчиниң мергежилинге дагдыныышкын чугула херек. Чаныңга хөйнү көрген, улуг арга-дуржулгалыг кижи сеңээ чөленгииш болуп турда, үүле-херек-даа аайлажып, бүдүнгүр болур. Амыдыралымда ындыг дагдыныкчыларлыг болганым дээш өөрүп чоруур мен. Оларның бирээзинге 25 чыл төлевилел арга-дуржулгалыг Наталья Викторовна Оюн хамааржыр. Негелделиг шириин удуртукчу болурундан аңгыда, кончуг кижизиг мөзү-бүдүштүг кижи– деп, Арина Сүгежик чугаалап олурар.
— Автомобиль оруктарын канчаар дөзевилеп-төлевилелдээриниң чажыттарын Наталья Викторовна меңээ ажыт-чажыт чокка айтып берген дагдыныкчым ол чүве. Оруктарның төлевилээшкини дээрге оюнчук эвес үүле-дир, чүге дизе ооң үезинде бүгү-ле чүүлдерни өөренип көөр апаар, хөй үени негээр шинчилел ажылдарындан эгелээш.
Ажыл-ишке чугула херек тудуг материалдарын санап үндүрбээнде, тудугнуң техниктиг хемчээлдерин тодаратпаанда, орук тудуунга киириштирер ажылчыннарның болгаш техниканың санын база ооң хуусааларын, тудугнуң каш чадалыг болурун тодаратпаан шаанда, орукту төлевилелдээри болдунмас.
Наталья Викторовна-биле кады республиканың барык бүгү кожууннарында болгаш Кызыл хоорайда кудумчуларның, бажыңнар чанында девискээрлерниң төлевилел-дөзевилел саавырын белеткештивис. Эрзин кожууннуң Бай-Даг, Булуң-Бажы суурларже ээп кирер черлерниң чаартылгазынга база үлүүвүс киириштирген бис. Ажылды көрдүнген хуусаазында күүседир дээш, төлевилекчи кижи изиг-соок-даа дивейн, харлыг-чаъстыгда-даа топографтыг тырттырылгаже үргүлчү сургакчылап үнүптер чүве-ле болгай.
Төлевилел ажылынга хайгааралды Наталья Викторовна бодунга онаанып алган. Кады кылган ажыл-иш кижилерни демнештирер болгаш, арга-дуржулганы байлакшыдар дээр кижи. Ол, шынап-ла, ындыг. Бистиң сайзыралдыг үевисте дыка хөй организациялар, оларның ажылдакчылары бот-тускайлаң болгаш бүдүнгүр болурунга сонуургалдыг. Бо сорулгаларны чедип алырынга мээң дагдыныкчым Наталья Викторовна Оюннуң киирген үлүг-хуузу улуг — деп, төлевилээшкин килдизиниң аныяк специализи Арина Сүгежик чугаалап турар.
А.ХЕРТЕК белеткээн.
"Шын" №39 2023 чылдың май 31
