Ай бурунгаар эгелээн «Чон айтырып тур» деп төлевилелдиң 5-ки дамчыдылгазынга Тываныӊ Чазак Даргазыныӊ оралакчызы Орлан Сарыглар, республиканың өөредилге сайыды Елена Хардикова база Тыва Республиканың күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Эдуард Сандан өөредилге болгаш социал адырларга хамаарышкан айтырыгларга харыыларны берген.
Бо дамчыдылгага чугаалашкан айтырыгларның хөй кезии өөредилге адырынга хамаарышкан болганда, чүгле өөредилге темазын киирдивис.
«Республикада чаа школалар туттунуп турар болгай, аңаа ажылдаар башкы кадрлар четчир бе?» деп айтырыг-биле дамчыдылга эгелээн.
Кадрлар айтырыы — республиканың социал айтырыгларының бирээзи дээрзин өөредилге сайыды Елена Хардикова демдеглээн.
«Үшкү сменаны чок кылыры» деп федералдыг программаның боттанылгазы-биле республикада 11 школа туттунуп турарын билир бис. Оларның 6-зы черле бар, коллективи ажылдап турар, чаа оран-саваже көжер школалар-дыр. Ол дээрге Балгазынның, Чадаананың, ыраккы Мөңгүн-Тайга кожуунда Кызыл-Хаяның школазы дээш оон-даа өске. А чаа туттунуп, тургустунуп турар школаларга башкы кадрлар херек.
Кызылдың Бай-Хаак кудумчузунда 820 олуттуг чаа школа мурнай ажыттынар. Ол школага 105 башкы херек. Бо хүнде ук школаның башкылар коллективиниң өзээн «Аныяк» өөредилге төвү тургузуп турар. Школа кадрлар-биле 50 хуу долган. Ооң 14 хуузу найысылалдың өске школаларындан шилчип кээр башкылар-дыр. Чүге дизе чаа школалар ажыттынарга, өске школаларның ажылы чиигээр болгай. Ол ышкаш Кызыл хоорайның Өөредилге департаментизинде 36 башкының резюмелери база бар.
Ол чаа школаже Кызылдың өске школаларындан өөреникчилер база шилчиир. Ада-иелер ажы-төлүн чурттап турар микрорайонунуң аайы-биле ол чаа школаже шилчидип ап болур. Ынчап кээрге, бо хүнде 733 уруг Бай-Хаак кудумчузунда школага өөренир дугайында билдириишкиннерни киирген.
Ада-иелерге сагындырып каар чүүл болза, чаа школаларже хүлээр тускай хүн турбас. Чаа школаларже уругларын киириксээр ада-иелер ажы-төлүнүң ам бо үеде өөренип турар школазының администрациязынга билдириишкинни киирип каар. Кажан чаа школага өөренир ургуларны четчелеп турар үеде, ол билдириишкиннерни база санче киирер.
Вавилин ээтпээнде туттунуп турар чаа школага бир дугаарында, ол районда чурттап турар башкыларны хүлээр. Ында 20 ажыг башкы чурттап турар. Олар чаа школага ажылдаар күзелин берген. Ол ышкаш хоорайның өске-даа школаларындан Вавилин ээтпээнде чаа школага ажылдаар күзелдиг 28 башкы бар» — деп, Елена Хардикова чугаалаан.
Школаларга кадрлар айтырыын шиитпирлээри-биле, мындыг арганы база ажыглап турарын сайыт дыңнаткан: «ТывКУ-нуң доозукчу курстарының студентилерин база ажылга хаара тудар практика бар. Аңаа студентилер күзелдии-биле киржип турар. Ынчангаш башкылар чедишпейн турар деп айтырыг ам бодунда чок. Ынчалза-даа тускай эртемнерге хереглел бар, ол дээрге физика, математика башкылары-дыр. Ынчангаш ТывКУ-нуң физика-математика факультеди-биле күжениишкинниг ажылдап, ол факультеттиң доозукчуларын школаларже хаара тудары-биле, тускай сорулгалыг олуттар керээлерин чарып турар бис».
Бо чылын республиканың школаларынче 84 аныяк башкы ажылдап кирген, оларның 20 хирези физика, математика башкылары деп, Елена Хардикова дыңнаткан.
Ол ышкаш өөредилге сайыды «Көдээ девискээрлерни чаартыры» деп федералдыг программа-биле республикада септеттинген, чаарттынган школалар дугайында тодаргай тайылбырны кылган.
ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар школаларга капитал септелгелер чорудар талазы-биле төлевилелди эки күүсеткен регионнар санынче Тыва кирген деп эки медээни дамчыдылга үезинде дыңнаткан. «Бис ол сорулганы 100 хуу күүсеткен бис. Ам дараазында база ол программа-биле федералдыг деткимчени алыр бис» — деп, ол чугаалаан.
Дамчыдылга үезинде Елена Хардикова республиканың дыңнаары кошкак уругларның школа-интернадынга чаа оран-сава, Тываның кадет корпузу, өөредилгениң шынары дээш өөредилге адырынга хамаарышкан өске-даа айтырыгларга харыыларны берген.
Чазак Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар регионнуң чурттакчыларының амыдыралын экижидер дээш тургускан Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң тускай программазының күүселдезин тайылбырлаан. Чиигелделиг транспорт, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге чиигелделер, республикада ажыттынып эгелээн Өг-бүле төптери дээш өске-даа социал адырга хамаарышкан айтырыгларга күш-ажыл сайыды Эдуард Сандан харыылаан.
Алдынай СОЯН.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №95 2023 чылдың декабрь 13
