Кады шупту чүвени шыдаар бис!
Мөңгүн-Тайганың Кызыл-Хая сумузунга кадыының байдалы кызыгаарлыг улуска тураскаадып чарлаттынган айда янзы-бүрү хемчеглер эрткилээн. Оларның бирээ- зи – уругларның холу-биле кылган ажылдар мөөрейи. Аңаа кадыының байдалы кызыгаарлыг үш уруг ада-иелери-биле киришкен.
Түңнелинде бирги черни “Арганың дириг амытаннары” деп ажылы-биле Норжмаа Хертек алган. Ийиги черни “12 айның Чаа чылы” деп композициязы-биле Урукай Саая ээлээн. Долума Маска хөвеңден чараш шиви кылгаш, үшкү черге төлептиг болган.
Мөөрей киржикчилеринге тускай шаңналдарны Алдын-оол Севек аттыг көдээ культура бажыңының ажылдакчызы, мастер Чиңгис Донгак белеткеп кылган. Ол ыяштан бодунуң чазааны бичии хааржакчыгаштарны уругларга белекке сунган.
Мөөрейни сонуургап келген сумунуң удуртулгазы болгаш ада-иелер уругларның кылыгларын магадап көргеннер. Шупту чүвени кады кылырга, эки түңнелдиг болур дээрзин байырлалдың киржикчилери түңнеп тараан.
Чуруктарны интернеттен алган.
Чаа ном
Чөөн-Хемчиктиң “Чаа орук” кожуун солунунуң кол редактору, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, Тываның Журналистер эвилелиниң кежигүнү Вячеслав Монгуштуң ээлчеглиг ному чырыкче үнген. “Уран чүүлдүң тергииннери” деп номнуң таныштырылгазы декабрь 12-де Чадаана хоорайга болуп эрткен.
Авторнуң “Хайыракан: төрээн суурум кижилери” деп баштайгы ному 2020 чылда чырыкче үнген, ооң соонда “Наадым, байырларга эрткен аъттар”, “Чуртталгадан халбактаныг”, “Көрүнчүктүң бузундулары” номнары парлаттынган.
2025 чылда чырыкче үнген “Уран чүүлдүң тергииннери” деп чаа номунда автор төрээн кожуунунуң сураглыг артистери болгаш уран чүүлге шылгараан Тываның культуразының алдарлыг ажылдакчыларының дугайында солун материалдарны киирген.
Доржу Монгуштуң тырттырган чуруктары.
Инвалидтер декадазынга тураскааткан
Мөңгүн-Тайганың Мугур-Аксында кожууннуң Улуг назылыглар төвүнге спортчу байырлал болуп эрткен. Ону Бүгү-делегейниң инвалидтер хүнүнге тураскаадып, кожуунда кадыының байдалы кызыгаарлыг улусту хаара тудуп киириштирген.
Оларның чылдың-на ойнап өөрени берген стол теннизи болгаш шашкиге маргылдааны эрттирген. Түңнелинде:
– херээжен улус аразынга шашкиге 1-ги черни – Ай-Суу Хомушку, 2-ги черни – Олча Чыдым-оол, 3-кү черни Мөңгүн-кыс Каң-оол алган;
– стол теннизинге эр, херээжен улус аразынга холушкак маргылдаага 1-ги черни – Начын Хертек, 2-ги черни Любовь Намчыл, 3-кү черни Олча Чыдым-оол алган.
/ Медээни болгаш чуруктарны Мөңгүн-Тайга чагыргазының социал четкиде арнындан алган.
“Чырый бер!” акция
Таңды кожууннуң эки турачылары Дарима Радиславовна биле Онзагай Орлановна Бай-Хаактың болгаш Сосновка школаларының сургуулдарынга кышкы үеде орук кежерде, уругларның айыыл чок чоруун хандырары-биле тайылбыр ажылын чорудуп, “Чырый бер!” деп акцияны эрттирген.
Олар кышкы үеде оруктарга автомашина тайгактай берип болурунуң айыылын уругларга тайылбырлап, орук кежип чыткаш, телефонче чардыкпас, тонунуң бөргүн дуй кетпес, рюкзагынга азы даштыкы хевинге караңгыда чырып турар лентаны албан шарып алыр, хөрекке кадаар значоктарны чыпшырып алыры чугула дээрзин сагындырганнар.
Автомашина чырыынга 150-400 метр ырактан-на чырып кээр шак ындыг демдек турда, чолаачыларга караңгы үеде орук кежип чыткан чадаг улусту эскерип каарынга, баш бурунгаар доктааптарынга дузалыг дээрзин тайылбырлааш, чырып турар лентаны болгаш орук шимчээшкининге чадаг кижиниң канчаар алдынарының дугайында бижээн буклеттерни сургуулдарга үлеп бергеннер.
Чуруктарны интернеттен алган.
/ Арынны К. МОНГУШ белеткээн.
“Шын” №48 2025 чылдың декабрь 11