Күскээр кыжын одалга сезону эгелээрге, от салыр бажыңнарга өрт айыылы болганчок тургустунар. Ооң эң-не нептереңгей чылдагааннары электри четкилерин, печка, газ дериг-херекселин шын эвес кошканы, от-биле оваарымча чогу болур. Ынчангаш ону болдурбазы-биле, чогуур дүрүмнерни сагыыры чугула.
Одалга-биле холбашкан өрттер соок үелер келирге, одалга сезону-биле деңге эгелээр. Оран-сава хөлезилеп турар кижилер база бажың ээлери чайгы үе дургузунда от салбайн турганындан айыыл чогунуң дүрүмнерин чамдыкта сагывайн баар.
Печка одап турар үеде элээн каш чүүлдерни кылып болбазы негеттинип турар. Одап каан печканы хайгаарал чок арттырып, ону бичии уругларга чагып кааш, чоруп болбас. Печка чоогунга база ооң аксынга айыыл тургуспазы-биле кылып каан демир кырынга кывар-чаар материалдар база өске-даа кыва берги дег чүүлдер салыры хоруглуг. От салырда бензин, керосин, солярка база оон-даа өске кывыычал суук чүүлдер ажыглавас. Хурал-суглаа болгаш өске-даа хөй кижи чыылган хемчеглер эрттирип тургаш, печка одап болбас. Бусту берген печканы дораан септеп-селип, чаартып азы солууру чугула. Өрт айыылын болдурбазының негелделеринге дүүшпес кылдыр кылып каан демир печкалар ажыглаары база өрт айыылын тургузуп болур.
Өрт үезинде дүрүмнер
Бир эвес өрт болу берген азы бир-ле чүүл ышталып, чытталып, изип эгелээр дээн ышкаш өрт демдектери эскертинип келзе, 01 азы 112 деп телефон дугаарларынче дораан долгаары чугула. Долгааш, объектиниң турар черин болгаш адрезин, бодунуң фамилиязын албан дыңнадыр. Кижилерге айыылдыг таварылга тургустунуп келзе, бүгү-ле аргаларны ажыглап тургаш, дүрген камгалаарын оралдажыр. Өртчүлер келгижеге чедир холда бар суг, элезин, хар, өрт өжүрер тускай херексел, суг-биле өттүрүп каан пөс аймаа дээн ышкаш чүүлдер-биле өрттү болдунары-биле өжүрер. Улуг назылыгларны, бичии уругларны, кадыы кызыгаарлыг болгаш аарыг кижилерни айыыл чок черже чайладыр.
Кышкы үеде өртке удур хемчеглер
Өрээлден үнерде азы удуурда, чылыдылга херекселдерин өжүрер. Одап каан печканы хайгаарал чокка арттырбас, печка аксынга камгалал демирниң турары чугула. Оон аңгыда, ажык азы үрелик эжиктиг печкага от салбас, аңаа хеп кургатпас.
Оран-сава чылдырда, хеп кургадырда, газ-биле ажылдаар плиталар ажыглап болбас, ук дериг-херекселдерни ажыглап тургаш, хайгаарал чок арттырары хоруглуг. Электри четкилеринге хөй дериг-херексел кожары өрт айыылының база бир тургустунуп болур чылдагааны. Электри-биле ажылдаар бажың чылдыр херекселдер садып ап тургаш, чогуур хемчээлинге чедир чылыткаш, боду өже бээрин шилип алганы дээре.
Бажың чылдыр херекселдер кывар-чаар материалдардан, идик-хеп, мебель аймаандан 1 метрден эвээш эвес ыракка турар ужурлуг. Электри-биле ажылдаар херекселдерни ванна өрээлинге болгаш өткеш айыыл тургузуп болгу дег шык черлерге ажыглавас.
“Шын” №88 2024 чылдың ноябрь 16