Чайгы дыштанылга үезинде лагерьлерге ажы-төлдүң кадыкшылын быжыктырып, ажыктыг, солун кылдыр эрттирери – күрүне чергелиг чугула айтырыгларның бирээзи. Бо улуг кампанияны республика девискээринге чедимчелиг организастап эрттирери-биле ведомстовалар аразының комиссиязын тургускаш, харыысалгалыг ажылды яамылар болгаш өске-даа албан черлери күүседип турар.
Арыг агаарга шимченгир солун оюннар, походтар, янзы-бүрү мөөрейлер, салым-чаяанныг кижилер-биле ужуражылгалар, спортчу хемчеглер, сүүзүннүг аъш-чем, сагыш-сеткилге уттундурбас кылдыр артып калыр чашкы үениң аас-кежиктиг хүннери хуулгаазын тоолда дег «лагерь» деп чараш черге эртери чажыт эвес. Тыва Республиканың Өөредилге яамызының дыңнадып турары-биле, чайгы дыштанылга үезиниң июнь, июль айларында шупту 30 088 уруг кадыкшылын быжыглаан. Оларның иштинде 15 293 уруг республика девискээринге, 52 уруг бүгү-российжи уруглар төптеринге дыштанган. База тус черлерде тургустунган түр үениң дыштанылга төптеринге 13 304 уруг хаара туттунган. Кадыкшылының байдалы-биле эмчи сүмези ёзугаар санаторий, курорттарга 697 уруг дыштанган. Экскурсия, походтарга 500 уруг киришкен болза, ажылче хаара туттунган элээдилер саны 242 болган. Лагерьлер болгаш түр үениң дыштанылга төптеринден аңгыда, чайгы школалар база ажылдап турган. Оларга ТывКУ-нуң чайгы школазы, «Индиго» өөредилге төвү, «Успех» сайзырал төвүнүң чайгы школалары, «Алгоритмика» деп хуу чайгы школа база «Чики-Брики» өг-бүле клуву хамааржыр.
Тыва Республиканың девискээринде бо чайын 170 лагерь ажылдап турар. Оларның 22-зи хоорайдан дашкаар стационар лагерь, 2-зи майгыннарлыг лагерь база 146 школа чанының хүндүскү лагери бооп турар. Путёвканың ортумак өртектери бо чылын мындыг болган: стационар лагерь- ниң – 17 808 рубль, майгыннарлыг лагерьниң – 5138,4 база школа чанының хүндүскү лагерьлериниң – 6299,4 рубль.
Түр үеде дыштанылга төптеринге уругларны хаара тудуп, чайгы узун хүн дуртунда оларның хостуг үезин чараштыр организастап бээринге яамылар эки ажылдаан. Өөредилге яамызы 5 түр үениң дыштанылга төвүнге 270 уругну хаара туткан, Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы – 4 төпке 75 уругну, Культура яамызы – 141 төпке 2604 уругну, Спорт яамызы – 28 төпке 3397 уругну дыштандырган.
Бүгү лагерьлер Федералдыг кижизидилге программазынга даянып алгаш, «Баштайгылар шимчээшкини», «Россияның эзирлери» болгаш «Чашкы үениң навигаторлары»-биле сырый харылзаалыг, ээлчег бүрүзүн тодаргай темаларлыг кылдыр ажылдап турар. Хүндүскү болгаш школалар баазазында ажыттынган стационар лагерьлер чаа өөредилге чылынга белеткенип, агар септелгеже кирери-биле, чүгле 2 ээлчегге ажылдап, ажы-төлдүң чашкы үезинге чырык сактыышкыннарны арттырып берген. А каас-чараш бойдус чурумалдыг черлерниң лагерьлеринде уруг-дарыг үшкү ээлчегде мага хандыр дыштанып, кадыкшылын быжыглап, эп-найыралдыг, омак-хөглүг хүннерни эрттирип турар.
Чаптанчыг чаш үелерниң сактыышкынын хевирлеп бээр лагерьжи амыдырал уругларга эң-не уттундурбас, солун үе болур. Чедимчелиг болгаш шын организастап каан чайгы дыштанылга уругларның мөзү-бүдүжүн эки талаже хевирлеп, патриотчу сагыш-сеткилин бедидер дээрзи чугаажок.
Н. КУУЛАР.
Чуруктарны Өөредилге яамызындан алган.
“Шын” № 30 2025 чылдың август 7
