2025 чылда Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чылынга тураскааткан “Тиилелгениң кудумчузу” төлевилелди чурттуң регионнарында боттандырып турар. Ооң кол сорулгазы – да- йынчы хөделиишкиннерниң маадырларынга болгаш болуушкуннарынга тураскаадып адаан кудумчуларны база тураскаалдарже чедер оруктарны септээри.
Ук төлевилел-биле найысылал Кызылдың Совет Эвилелиниң Маадыры Хомушку Чүргүй-оол аттыг кудумчуда орукту септеп, асфальтыны чаткан. Керээ чарып алган албан чери 400 ажыг метр орукту чаартып, асфальтыны чаткаш, шыйыгларны кылып, амгы үениң чаа орук демдектерин тургускан.
«Төлевилелдиң кол утка- зы – Ада-чурттуң Улуг дайынының маадырларынга болгаш болуушкуннарынга тураскаадып адаан регионалдыг оруктарны нормативтерге дүүштүр кылыры. Төлевилелдиң боттаныышкыны төөгүлүг өнчү-хөреңгини кадагалап арттырарынче, аныяк салгалды эрткен үениң маадырларынга хүндүткелдиг болурун кижизидеринче база патриотизмни быжыглаарынче угланган» – деп, Тываның орук-транспорт яамызының специализи Михаил Монгуш тайылбырлаан.
Онза кичээнгейни чадаг кижилерниң айыыл чок чоруунче угландырганын ол демдеглээн. Күрүне стандарттарынга дүүштүр орукта чадаг кижи кежер черлерни болгаш чолаачылар оожум эртсин дээш, тускайлаан кылымал дөңгелчиктерни кылган. Чаартылганың ачызында кудумчу таарымчалыг, көрүштүг апарган болгаш эң-не кол чүүл – оруктуң айыыл чок чоруун бедиткен.
«Бо кудумчуну кылып тургаш, элээн хөй хемчеглерни чоруткан. Ооң иштинде дооразы 7 метр, узуну 400 ажыг метр оруктуң асфальт шывыын чаткан база айыыл чок болуру-биле бөлүк чаагайжыдылга ажылдарын кылган» – деп, Михаил Монгуш чугаалаан.
«Тиилелгениң кудумчузу» төлевилел дээрге чүгле хоорайның оруктарын чаартыр эвес, а төөгүлүг сактыышкынны кадагалап арттырары, эрткен үениң маадырларынга хүндүткелдиң демдээн көргүзери болгаш аныяк-өскенниң ортузунга патриотчу кижизидилгеге үлүг-хуузун киирери болур. Объектини ийи ай дургузунда кылып дооскан. «Амыдыралдың инфраструктуразы» национал төлевилелдиң күүселдези-биле Кызылдың девискээринде 7 объектини база ажыглалче киирген.
"Ол дээрге Колхозная биле Набережная кудумчуларының чаартылгалары, Щетинкин-Кравченкода, ыраккы Каа-Хемде оруктарның септелгези. Ол ийи кудумчуну ажыглалче киирипкен. Школаларже кирер оруктар база кылдынган. Чаарттынган, септеттинген оруктарның ниити узуну 16 ажыг километр" – деп, Михаил Монгуш чугаалаан.
Оон аңгыда «Амыдыралга инфраструктура» национал төлевилелдиң боттанылгазы-биле Кызыл хоорайның девискээринде кудумчуларның оруктарын чогуур байдалче киирер ажылдар бо чыл дургузунда уламчылаар. Амгы үеде бо бүгү ажылдарның 80 хуузу кылдынган. Энергетиктер, Азасская-2, Берёзовая, 2 дугаар Безымянная деп кудумчуларда орук ажылдары чедиишкинниг доозулган. Кызыл хоорайда Колхозная, Набережная, Щетинкин-Кравченко кудумчуларында, ол ышкаш Кызыл–Кара-Хаак оруунуң чаартылгазы дооступ турар. Бо бөлүк ажылдарже чаа асфальт-бетон шывыын чадары, чамдык 2 дилиндектиг оруктарны 4 дилиндектиг кылдыр калбартыры, чаа тротуарларны кылыры, сайгылгааннарны салыры кирип турар. Кол-ла чүве орукка айыыл чок болгаш эптиг байдалдарны тургузарынга эргежок чугула чүүлдерни шуптузун кылган.
Чаа школаларже баар оруктарны чогуур байдалче киирер ажылдарны база немей планнаан. Чыл төнчүзүнге чедир 16 километр ажыг чаарттынган орукту ажыглалче киирер, а бүдүн республиканың девискээринде 120 километр ажыг автомобиль оруун катап тургузар сорулга салдынган. Үндезин септелгелер, чаартылга ажылдары, үрелиишкиннерни кылыры, көвүрүглерниң чаартылгазы дээш регионда 40 ажыг төлевилелдер боттанып турар.
/ Чыжыргана СААЯ.
Чурукту Орук-транспорт яамызындан алган.
“Шын” №36 2025 чылдың сентябрь 18
