Май ай байырлалдар-биле эгелээр. Чамдык улус ол хүннерде часкы бойдустуң оттуп келгенин магадап, агаарлап, дыштанып алыксаар. Бир кезек улус огород ажылдары-биле байырлап эрттирер чаңчылдыг.
Гидрометеоцентрниң баш бурунгаар медээзи-биле алырга, май айда сериин черлер — Тыва, Бурятия болгаш Иркутск облазындан аңгыда, өске регионнарга бичии чылыг болур. Ынчангаш огородчулар күш-ажылчы маадырлыг чорукка белеткенип болур.
Май айда өзүмнерни теплица болгаш чылыткыларже (парник) олуртуп эгелээр. Оларны агаарга таарыштыр үргүлчү шуглап, агаарладып, ажыдып турар.
Бо айда хүн дурту узааш, хүннүң херелдери чиртип эгелээр. Теплицада тараан үнүштерни үезинде эки суггарып, агаарладырга, дыка дүрген өзүп эгелээр. Ынчалза-даа доктаамал эвес агаар температуразы — огородчуларның бажының аарыы.
Эмин эрттир шык болгаш турум агаар үнүштерге грибоктуг аарыглар тывылдырар. Бүрүлерде суг дамдылары – патогенниг грибоктарның өзүп көвүдээринге эң-не таарымчалыг чер. Грибоктарны тывылдырбас дээр болза, дамдыладып суггарар арганы ажыглаарын дуржулгалыг огородчулар сүмелеп турар. Дамдыладып суггарарга, суг дорт үнүштерниң дазылынче агар. Ындыг суггарылга үеге камналгалыг болур, ылаңгыя улуг участоктуг улуска.
Ону кылыры бөдүүн: шлангыны бичии-бичии үттээш, үнүштерниң аразынче салып каар. Бичии үттерден суг хемчээлдиг, оожум үнгеш, үнүштерни чоорту суггарар.
База бир ажыл — хөрзүннү белеткээри. Чалдарны чаңгыс чылдың бок үнүштеринден аштап-арыглаар. Аяс хүннерде чалдарны плёнка-биле шыварга, чаа бакылап келген бок үнүштерни хуюктап кааптар, ол ышкаш хөрзүннүң кырыкы каъды чылааш, үнүштер олуртурунга таарымчалыг байдалды тургузар.
Регион аайы-биле май айның аңгы-аңгы хүннеринде соокка шыдамык культураларны тарып эгелээр — морковь, редиска, көк ногаа аймаа, горох, борбак согуна, чеснок, чочак тараа аймаа, пастернак, капуста.
А эң-не кол ажыл — картофель олуртуру. Хөрзүн чылыыр ужурлуг, далашкан херээ чок. Соок хөрзүнге дыка эки үрезин безин «даамчырааш», өспейн баар. Эң-не эки үе — чоок-кавының хадыңнарының бүрүлери бир сантиметр үнүп кээрге, олуртуп болур.
«Шын» №33 2024 чылдың май 4