Ажы-төлдү өөредип- кижизидери солун болгаш сорунзалыг, ынчалза-даа белен эвес ажыл. А кадыкшылы кызыгаарлыг уругларны кижизидип-өөредири оон-даа нарын ажыл. Башкыдан шыдамык, чогаадыкчы, кызымак чорукту база профессионализмни болгаш бо бүгү шынарларны ийи катап көвүдедирин негээр ажыл.
Коррекциялыг класстар башкызының чугула шынары – кээргээчел чоруу, уругнуң онзагай аажы-чаңын көрүп билири. Ол ышкаш өөреникчизиниң угаан-медерелиниң, сагыш-сеткилиниң арыын магадап, эскерип, ооң-биле кады чогаадыкчы чоруктуң өөрүшкүзүн үлежири болур. Мындыг «тускай» уруглар-биле ажылдаары бир онзагай, олар бир-ле чүүлдү билип алгаш, ону кылып шыдаптар апаар болза-ла, башкының өөрүшкүзү, чедиишкини ол болур.
Ынчангаш «тускай» уруглар болганда, мээң туружум мындыг: ол мээң өөреникчим-дир, ол чөпшээрешпейн баар азы чигзинип, частырыглар кылыптар эргелиг. А мээң ажылымның сорулга- зы — уруг боду мени хүлээп алыр кылдыр байдалдарны тургузары.
Инвалид уруглар-биле ажылдаар аас-кежиктиг болдум. Бо уругларның сагыш-сеткилиниң кайы хире арыын, кижилерге хора чогун, бот-тускайлаң болгаш камгалал чогун билип, оларга мээң дузам болгаш деткимчем дыка херек дээрзин билген мен. Шынап-ла, башкылаашкын ажылының эгезин мынчаар эгелеп алырга, солун-даа, бирде харыысалга улуг, коргунчуг-даа.
Уруг бүрүзү онзагай. Мээң клазымда бир тускай өөреникчи өөренип турар. Ол чуруурунга, бажыңынга чаагай чемнер кылырынга ынак, чогаадыкчы салым-чаяанныг. Эртениң-не класска дыка эртежик, кымны мурнай келир. Кажан-даа озалдап көрбээн, кичээлдер үзери ховар. Ооң-биле кичээлдер соонда кандыг өөренгенин, кайы эртемде бергедежип турарын чугаалажып, сүмележир бис. Өөреникчимниң ада-иези бодунга болгаш өске кижилерге эки хамаарылгалыг болур деп кижизидип кааны эки.
Өөреникчимниң эртениң-не изиг чемни чигенин, психологтуң кичээлинде барганын хынап турар мен. Класс башкызы болганымда, уругнуң чүгле сагыш-сеткилин, байдалын хайгаараар эвес, а тускай өөредилге программазын канчаар шиңгээдип турарын база хынаар, дузалажыр хүлээлгелиг мен.
Мээң кол сорулгам — өөреникчимге бот-тускайлаң чоруктуң аргаларын сайзырадыры, чаа үеже базымнарны кылып, бодунуң «кораблинге», бодунуң оруу-биле эжиндирип чоруурунга дузалажыры.
Өөреникчимниң ада-иези-биле (хоойлу езугаар төлээлери-биле) харылзааны тудуп, кады ажылдап турар бис. Оларга «Ада-ие — башкы» деп темалыг лекцияларны, бот-тускайлаң консультацияларны эрттирип турар мен. Ол ышкаш амыдыралының берге байдалдарында деткимчени көргүзери, идегелди оттурары чугула деп санаар мен.
Белек-кыс ООРЖАК, Черби ортумак школазының башкызы.
Авторнуң тырттырган чуруктары.
“Шын” №5 2025 чылдың февраль 13
