Амыдырал черле ынчаар бүткен чүве ышкажыл бо — ийи-ийи болуп чурттаар. Куштарны-даа көөрге, ийи-ийи болуп алган, өрү-куду ушкан, ыр-шоорун төккен, оолдарын азыраан чоруп турар-дыр. Кижилер база олар дег. Өзүп келир. Өгленир. Ажы-төлдүг апаар. Оларны өстүрүп каар дээш, амыр-дыш чок ажылдап-ла чоруур. Ол чокта ёзулуг амыдырал-даа кайын турар. Өг чок кижиге амыдыралдың сорулгазы-даа кайын орта билдинер: содугур болурга, чуртталга-даа кайын солун деп.
Салим Сүрүң-оол. «Ынакшыл-дыр» (1991)
Шынап-ла, амыдырал деп чүве кайгамчык-ла чүве-дир. Бир хүн багай, дараазында эки-даа болур. Бирде, хөө кара булут диргелип кээр, хөме-чаза чаггаш туруп-даа бээр, бирде, дээр дээрге хиндиинде хир чок, кылаң аяс, тынарга суг хоюу кончуг апаар. Амыдырал тывызыксыг-ла.
Екатерина Танова. «Дошкун чылдарның чазы» (2010)
Кажан кижи ынакшыл чок чурттаар болза,
Кадып калган терезин дег апарбас бе?
Сарыг-оол Салчак. «Аъдым бажы хойгужеге» (1986)
Кускун кара-даа бол, уязынга ынак. Кижи ядыы-даа бол, өөнге ынак. Чон – чоорган, хөй – хөйлең. Төрел-дөргүлү, эш-өөрү-биле үнчүп-киржип, алчып-бержип, ачылажып — тыва кижи ындыг-ла болгай, азыраны бээр, амыдыралын туда бээр.
Иргит Бадра. «Арзылаң Күдерек» (1996)
Дириг кижиге хензиг-даа болза ынакшыл черле херек. Ынакшыл чокта кижи чааскаанзыралдың сарбагар куу салааларлыг аспаанче кирип, саймааралга алзы бээр. Ындыг кижи өөрүшкү чок, муңгак, ажыл-амыдыралынга-даа салдынчак, ал-бодунга-даа анчыг, эш-өөрүнге-даа эрээлиг апаар. А ынакшылдыг, ынаныштыг ынак эштиг кижи артында чазык, чараш.
Зоя Байсалова. «Сурас» (1997).
/ «Мерген бодалдар (тыва чогаалчыларның кижизидилге болгаш өг-бүлениң үнелиг чүүлдериниң дугайында)» деп номдан.
“Шын” №88 2024 чылдың ноябрь 16