Тывада соңгу девискээрлерже чедирилге системазының өзээ ниитизи-биле 1100,1 километр ыракшылдыг регионалдыг, черлер аразының болгаш тус чер ужур-уткалыг 16 автооруктан тургустунган. Оларны соңгу девискээрлерже чедирилгениң транспорт-логистика инфраструктуразының баганазы болуп турар объектилерниң санынче киирип, Россияның Чазааның бадылааны даңзыже киирген. Февраль 9-та шак ындыг болур-чогуур айтыышкынга Россияның Чазааның Даргазы Михаил Мишустин ат салган.
Чижек кылдыр алырга, Тываның иштинде соңгу девискээрлерже чедирилгениң баганазын Абаза хоорайдан Ак-Довуракка чедир участокта “Абакан — Ак-Довурак” регионалдыг автомагистраль, черлер аразының болгаш тус чер ужур-уткалыг "Шагаан-Арыг — Эйлиг-Хем", "Хандагайты — Ак-Чыраа", "Хандагайты — Мугур-Аксы", "Мугур-Аксы — Кызыл-Хая", "Бояровка — Доора-Хем", "Чыргакы — Элдиг-Хем", "Суг-Аксы – Ишкин", "Чаа-Хөл – Шаңчы", "Ак-Тал — Хөлчүк" оруктар тургузуп турар. «Соңгу» оруктарга "Бүрен-Аксы – Куңгуртуг" болгаш "Цаган-Толгой – Качык" аразында кышкы оруктарны, а ол ышкаш Көк-Хаак, Тоолайлыг, Кара-Хөл, Кара-Хаак суурларже баар оруктарны база хамаарыштырган.
Ол болза, 2023 чылда-ла Россияның Чазааның эгелээни оруктарның багана четкизиниң уланчызы болур. Ол Кыдыкы Соңгу чүктүң девискээрлерин база аңаа деңнештирген черлерни эргежок амыдыралдың чугула барааннары-биле үзүктел чок хандырылганың системазы-дыр. Амдыгаа чедир чедери берге черлерниң айтырыгларын регионнар боттары шыдаар шаа-биле шиитпирлеп келгеннер.
2022 чылда Президент Владимир Путинниң эгелээшкини-биле чедери берге соңгу девискээрлерниң хандырылгазын болгаш хөгжүлдезин ниити-күрүнениң сорулгазы кылдыр чарлаан. Ооң иштинге бирги ээлчегде соңгу девискээрлерже чедирилгениң транспорт-логистика инфраструктуразын тудары көрдүнген. 2023 чылдың төнчүзүнде РФ-тиң Чазаа соңгу чедирилгеге хамааржыр черлерни тодараткан. Ооң иштинде Тываның 144 чурттакчылыг чериниң 44 сууру бо даңзыже кирген.
Дараазында базым чүл дизе, оруктарның даңзызын бадылаары болур. Олар соңгу девискээрлерже бирги хереглелдиң барааннарын сөөртүр. 2026 чылдан тура ол оруктарны күрүне бюджединиң дузаламчы акша-хөреңгизинден бүрүнү-биле акшаландырар.
Оруктардан аңгыда, соңгу чедирилгениң чаа системазы өске-даа логистика объектилерин тургузарын көрүп турар — чүъктү хүлээп алыр, аңгылаар, шыгжаар база хуваар төптерни.
Ол бүгүден манап турары түңнелдер — соңгу девискээрлерже чедирилгениң хуусаазын кызырары, ооң боттуң өртек-үнезин 15 хууга эвээжедири болур.
А. ХЕРТЕК белеткээн.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №15 2024 чылдың февраль 28
