Тес-Хем кожуунда социал керээ-биле дыка хөй аныяктар боттарының ажыл-херээн ажыдып алгаш, чаңгыс чер чурттугларынга ажык-дузазын көргүзүп чоруур. Оларның бирээзинге аныяк специалист Буян Оюнну хамаарыштырып болур.
Буянны бичиизинде-ле ада-иези, башкылары танцы-самга сундулуун эскергеш, Улан-Удэ хоорайда Бурятияның хореография колледжинче өөредип чорудупкан. Ол өөредилгезин чедиишкинниг дооскаш, шериг албан-хүлээлгезин эртип алгаш, доозуп алган эртеминиң аайы-биле балет артизи болуп, улуг хоорайларның танцы-сам театрларынга 7–8 чыл дургузунда ажылдаан. Ажылдавышаан, Чөөн-Сибирьниң күрүнениң культура институдунга дээди эртемни бот-өөредилге-биле доозуп алган. Буян чеже-даа улуг, чараш хоорайларга чурттап, ажылдап чорза, төрээн чер-чуртунче тыртылар, чаныксаар кижи болган. Ынчангаш ол 2019 чылда өскен-төрээн Самагалдайынга уран чүүлдү сайзырадыр сорулга-биле аныяк специалист болуп ажылдап чедип келген. Амгы үеде ол Самагалдайның уран чүүл школазының танцы башкызы.
Буян хөй талалыг чогаадыкчы салым-чаяан- ныг — чүгле самчы эвес, аңгы-аңгы хөгжүм херекселдеринге ойнаар, ырлаар дээш билбези чок. Ол салгал дамчаан самчы, авазы Айна Күдес-ооловна база профессионал хореограф. Буянның сонуургалдарының бирээзи — чараш чүүлдү чурукка тырттырары. «Каяа-даа чорааш, кады танцылап чораан эштеримниң шимчээшкинин телефонумга азы театрның камеразынга тырттырар турдум. Янзы-бүрү видеолар тырттыргаш, оларны монтажтап, кожарынга ынак мен. Чаа трендилер үнерге-ле, албан сонуургап, шенээр чаңчылым ол» — деп, Буян чугаалады.
ЧОГААДЫКЧЫ САЛЫМ-ЧАЯАНЫ ДУЗАЛААН
Аныяк специалист кол ажылындан аңгыда, хостуг үезинде телефонунга куда-дойлар база тырттырып шенеп эгелээн. Ооң тырттырган видеоларын көрген улус: «Оо, телефон-биле база ынчаар тырттырыптар боор чүве-дир але» — дээр болган. Чүгле Самагалдайга куда-дойлар эвес, а Тес-Хем кожуунну бүрүнү-биле тырттырып, видеолар кылыр деп Буян бодап алган.
Күрүнениң деткимчези социал керээ программазының дугайында билип алгаш, өөнүң ишти Дозураш-биле аңаа киришкеш, чурук тырттырар дериг-херексел садып алыр деп шиитпирлээннер. 2022 чылдың декабрь айда херек документилерин чыггаш, дужаапкаш, комиссияны эртип алган. 2023 чылдың январьда социал керээ программазының хууда ажыл-херээн эгелээр дээн хамаатыларга бээр деткимче 350 муң рубльди алган.
«Интернет четкизин таварыштыр Красноярск хоорайда садып турар бир камера көрүп алгаш турган мен. Өртээ бичии-ле өзе берген болган. Баштай Кызылдың садыгларын көрүптер-дир дээш, «ДНС» садыынга чеде бээримге, чагыдыптарга, ийи хонгаш чедип келир, улуг чиигелделиг камера бар болган. Красноярскыда камера биле Тывада камераның өртээниң ылгалы барык 20 муң рубль болган. «Объектив Сони Альфа 7-3» деп модельдиң камеразы, видео-чуруктар монтажтаар күштүг ноутбук база 3 техниканы садып алырымга-ла, акшам төне берди. Арткан 30 муң хире рубльге эрги квадрокоптер база немей садып алдым» — деп, Буян чугаалады.
Социал керээ программазынга киржип турда, чурук тырттырар тускай эртем чогу моондак болур часкан. Ынчалза-даа видеограф болурунга, ооң чогаадыкчы салым-чаяаны дуза болган. Чогаадыкчы мергежилдерге дооскан эртеми-даа эвес, а салым-чаяанныы кол рольду ойнаар дээрзи ылап-ла шын-дыр. Кожууннуң Чонну ажылга хаара тудар төвүнүң даргазы Айлуна Спартаковна база улуг деткимчезин көргүскенинге Буян өөрүп четтиргенин илеретти.
СЕСЕРЛИККЕ ФОТОСЕССИЯ
Кудумчуга кылаштап чораан кижилер билбээнде, тырттырыптар «Волстрит» дээр арганы ажыглап эгелээн. Бүдүү тырттырып чыткаш, кнопканы базыптарга, камераның даажындан, кижи көрнүп келирге, чурук тырттыртына бээр. Буян анаа-ла дорт олуруп азы туруп алган кижилер эвес, а бир-ле солун шимчээшкинниг, «дириг» чуруктар тырттырыксаар. Кудумчуга оолдар, уругларны тырттыргаш, социал четкилерге «стористеринге» салыптарга, чон боттары-ла Буянче бижип, чагыгларны киирип, фотосессияның өртек-үнезин айтырып эгелээн. «Сесерликке фотосессия – 2500 акша» дээш бижиптерге, чагыг киирер улус бар апарган. Ынчалдыр-ла Буян сонуургалы-биле акшаны бичиилеп ажылдап ап эгелээн.
БУЯННЫҢ КОМАНДАЗЫ
Аныяк сайгарлыкчы ажылын улгаттырып, амгы үеде Алдын-Херел, Айыраң эштери база өөнүң ишти Дозураш үжелээн кожууннуң школаларынга фотоальбомнарны кылып эгелээн.
2023 чылдың сентябрьда Тес-Хем кожууннуң тургустунганындан бээр 100 база Самагалдайның 250 чыл оюн демдеглээр. Аңаа чедир кышкы, часкы, чайгы үеде төрээн кожуунунуң чараш бойдузун көргүскен видеороликти болгаш фотоальбомну Буянның командазы белеткеп турар.
Буян күрүнеден алган деткимче акшазынга садып алган техниказы-биле куда-дойлар тырттырбышаан, тус черниң чагырга чериниң ажылдарынга база киржип, кожуунга бир-ле солун хемчеглер болурга, чурукка тырттырып, парлалга албанының ажылдарынга дузазын көргүзүп турар.
Чоокку үеде интернет четкизинде Тес-Хем кожуун чагыргазының арынынга салып турар фото-чуруктарның шынары экижээнин улус эскерген боор. Ол база Буянның командазының кызымаккай, чогаадыкчы ажылы-дыр.
Буянның тырттырган чараш ажылдарын база бараалгаттывыс.
/ Айдың ОНДАР чугаалашкан.
"Шын" 2023 чылдың апрель 1 №23
#Шын #Тыва #СоциалКерээ #Объектив #ТесХем
