Тускай шериг операциязы эгелээнден бээр хөй-ле чаңгыс чер чурттугларывыс Ада-чурту дээш дайылдажып, маадырлыг чоруун, эрес-дидимин көргүзүп чоруурлар. Оларның бирээзи Аджей Васильевич Дагба өскен-төрээн чурту Мөңгүн-Тайга кожууннуң төвү Мугур-Аксы суурдан долу эвес мөөңнээшкин-биле 2022 чылдың сентябрь айда хамааты хүлээлгезин күүседири-биле чорупкан.
55-ки гвардейжи мото-адыгжы (даг) бригаданың дайынчызы Аджей Дагба ТШО-га киржип турар үезинде кады дайылдажып чораан эштеринге дуңмаларынга улуг идигни берип, хей-аъдын көдүрүп, чагыг-сөзүн берип, үлегер-чижек болуп чораанын дайынчы эш-өөрү чугаалап чоруур.
Дайын шөлүнден балыгланган эш-өөрүн үндүрүп турар үеде чаңгыс эвес удаа частыышкыннарга таваржып, өршээлдиг үнүп кээп турган. Бир удаа частыышкын соонда эскерерге, чүрээниң дужунче бузунду кире берген болган. Ынчан дайынчыны хөрек карманынга чораан телефону камгалап каан.
Луганск Улус Республикага изиг тулчуушкун үезинде алган кемдээшкининиң ужундан хенертен амы-тынындан чарылган.
Ол 1978 чылда Мөңгүн-Тайганың Мугур-Аксынга Василий Дагба биле Светлана Кара-Салдың аныяк өг-бүлезинге дун оглу болуп төрүттүнген. Бичиизинден тура-ла тоор чүвези чок, каткы-хөглүг, чугаакыр, улуг-бичии кандыг-даа кижи-биле чугааны тыва бээр турганын авазы болгаш чоок кижилери амдыгаа дээр сактып чугаалажып чоруур. 1985–1995 чылдарда Мугур-Аксының школазынга өөренген. Ооң соонда улаштыр Шериг, авиация болгаш флотка эки турачы деткимче ниитилелинче (ДОСААФ) “В”, “С” категорияның чолаачызы болур кылдыр өөренип киргеш, чедиишкинниг дооскан. 1996-1998 чылдарда Россия Федерациязының Чепсектиг күштеринге хуусаалыг шериг албан-хүлээлгезин эрткен.
Аджей Дагбаның мөзү-бүдүштүүн, оожум-топтуг аажы-чаңын, ажылгыр-кежээзин, биче сеткилдиг, дузааргак талаларын, амыдыралчы, чончу, үргүлчү хүлүмзүрүп чоруур, эш-өөрзүрек, төрелзирек чораанын авазы, кады төрээннери, чоок кижилери, төрел-дөргүлү, эш-өөрү сактып, чоктап чоруурлар.
Ол салгал кылдыр оглун, кызын арттырып каан.
А. Дагба машина-техника кылырынга аажок. Ону чаңгыс чурттуглары, эш-өөрү үнелеп, болганчок-ла дуза дилеп четкилеп келир турган. “Оглум ажыл кылганда, албан эчизинге чедирер дээш, дендии кызар. Анаа черле олурбас, бир-ле чүүлдү кылган, чогааткан олурар кижи. Кижилерге дуза кадарындан кажан-даа ойталавас, чончу боорга, оглумну айтырып кээр кижи-ле хөй турган” – деп, дайынчының авазы Светлана Кара-Сал чугаалаан.
Аджейниң машина-техникага сонуургалы кара чажындан эгелээн дээрзин ооң авазы демдеглээн: “Өөм ээзи база чолаачы кижи болгаш, оолдарын школачы үезинден тура-ла гаражче эдертип, дузалаштырып, машина-техниканың кезектерин тайылбырлап өөредип чораан. Оглум Аджей база бичиизинден тура-ла ачазының чанынга машина кылырынга дузалажып хүнзээр турган. Даады-ла ачазын эдерип, малчыннарның аалдарын көжүрүп чоруй баарлар. Кырган-ава, кырган-ачазынга дузалажып чайлаар, оларынга аажок ынак. Мал ажылын база аажок сонуургаар. Ынчангаш дыштанылга келирин четтикпейн манаар”.
Аджей Дагба бичиизинден тура-ла кырган-ава, кырган-ачазының сарлыының бажын дозуп, хой-өшкүзүн кадаржып, өдек иштиниң ажылын кылчыр, ыяш-даш аайлажыр, кылбас-тутпазы чок дузалакчызы чораан.
Дузалажып чораан кырган-авазы өгбе назын чедип, шимчеп албастай бээрге, ТШО-же чоргужеге, чанынга азыражып, карактажып келген. “Өөм ээзи-биле ажыл-агый аайы-биле ырадыр сургакчылаар ужурга бо-ла таваржыр бис. Ындыг үелерде оглум Аджей дуңмаларын камгалап-карактап, оларның чөленгиижи болуп чораан. Черле бичиизинде-даа, улуг-даа апаргаш, чоок кижилеринге-даа, өскелерге-даа дузалажып-ла чоруур турган” – деп, дайынчының авазы сактып чугаалаан.
Чыжыргана СААЯ.
Чурукту маадырның архивинден алган.
“Шын” №32 2025 чылдың август 21
