Тывада одалга сезонунуң үезинде чуртталга бажыңнарынга өрттер болгаш угарлыг ышка хораннанган болуушкуннар саны өскерилген.
Кызыл хоорайга ноябрь 17-де Бай-Хаакская кудумчузунда тос каът бажыңга болган өрт – ооң бирээзи. Россияның ОБЯ-ның Тывада кол эргелелиниң өртчүлери дүрген хөделгениниң ачызында, өрттү дыка дүрген өжүрген, ол үеде камгалакчылар сес дугаар каътта бажыңынга боттары арткан турган ийи бичии уругну айыылдан чайлаткан. Олар хоралыг ышты тынып четтигипкенинден 10 харлыг кижини «токсиктиг хораннаныышкын» деп диагноз-биле эмнелгеде чыттырган, 11 харлыг уруг чүгээр болганындан амбулаторлуг эмнээшкинни алган.
Аңгы-аңгы чылдагааннар-биле үнген өрттер республикада бо-ла болуп турар. Чыл эгезинден тура Тывага муң хире бажың өрттери болган, аңаа 12 кижи өлген, 44 кижи когараан. Колдуунда-ла печкаларны ажыглаарының айыыл чок чорук дүрүмүн хажытканындан өрттер үнүп турар. Чамдык таварылгаларда өрт үнмейн-даа барып болур, а өрээл иштинге кижиге онза хоралыг хоран – чыт чок угарлыг ыш чыглы берип болур. Кадык камгалал яамызының медээзинден алырга, эрткен чылын угарлааш, 9 бичии кижи чок болган, бо чылдың эгезинде – 3. Бо болуушкуннар печка-биле одаар бажыңнарга болганы демдеглеттинген.
Бо неделяда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хуу чуртталга бажыңнарының чурттакчыларынга информастыг-профилактика ажылын күштелдирерин чагырга даргалары-биле профилактика чорудар албан черлеринден негээн.
Камгалакчылар боттары печкалыг бажыңнар ээлери-биле ужуражып, дүрүм парлаан саазыннарны тарадып, ол угланыышкында ажылды күштелдирген. Айыыл чок чоруктуң кичээлдеринге школачыларга угарлыг ыштың айыылының база хораннанган таварылгада бирги дузаны канчаар көргүзерин тайылбырлап берип турар.
Социал албанның ажылдакчылары амыдыралдың берге байдалында хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге, шимчей албас хамаатылар бар өг-бүлелерге дузалажыр дээш, ыш азы угарлыг ышты билип каар медээчилерни бажыңнарда салып турар. Угаанныг медээчилер айыылды бажың ээлеринге баш бурунгаар дыңнадыптар.
Бо чылын республиканың Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы учетта өг-бүлелерге салыр дээш, 1500 ындыг дериг-херекселди садып алган. Бөгүнге чедир 1355 медээчини салган.
2018 чылда Тывада эгелээн бо ажыл-биле 2600 автономнуг өрт медээчилерин салган. Ону салдырып алыр күзелдиг улус чурттап турар чериниң социал дуза төвүнден дилеп болур. Маркетплейстерде өрт медээчизин таарымчалыг өртек-биле садып турар.
А. МОНГУШ.
«Шын» №94 2024 чылдың декабрь 7
