Февраль 5–6 хүннеринде Кызыл хоорайның Аныяктар өргээзинге «РосПодрос.Практика» төлевилелдиң сессиязы болган. Аңаа Санкт-Петербург болгаш Новосибирск хоорайлардан келген специалистер тус черниң педагогтары болгаш психологтары-биле ужуражып, тренингилерни эрттирип, дуржулга солушкан. Тыва Республикада уруг-чаштың эргелериниң талазы-биле төлээ Саида Сеңгии семинарны ажыдып сөс алган.
«Назы четпээн, элээди ажы-төл-биле ажылдап турар специалистерге методиктиг өөредигни эрттирип турарывыс бо. Сессияның кол утказы – назы четпээннер-биле ажылдап турар специалистерге чөптүг дузаны кадары. Назы четпээн уруглар дээрге делегейже көрүжү тускай, үе-шагның аайы-биле ажы-төлдүң негелдези база бир тускай апарган деп болур. Мая Русакова Санкт-Петербургтуң күрүне университединиң башкызы, социология эртемнериниң кандидады-дыр. Өг-бүле болгаш назы чепээннер-биле ажылдаар солун болгаш берге ажылдыг специалист.
Бистиң эң-не сонуургап турар чүүлүвүс – назы четпээн уруглар-биле ажылдаар тускай төптерни ажыдарын өөренип көөрү. Элээдилер-биле канчаар ажылдаарыл? Төп ажыдарда чүнү канчалза экил? Кандыг грантыларга, конкурстарга киржип болурул деп айтырыгларның харыызын бо сессияга билип алыр бис. 2022 чылда Кызыл хоорайда «Лидер» деп элээди уруглар төвү ажыттынган. Республиканың элээдилеринге чаңгыс төп чедишпес болгай. Кожуун бүрүзүнге шак мындыг төптерни тургузуптар болза, уругларның чараш чүүлдерже сонуургалы оттуп кээр. Семинарга ниитизи-биле 100 хире специалист бүрүткеткен. Өөредилге эртип, дуржулга солушкан соонда, кожуун бүрүзүнүң төлээлери тус черлерге кандыг-бир арга-биле төптер ажыдары планда көрдүнген» – деп, Тыва Республикада уруг-чаштың эргелериниң талазы-биле төлээ Саида Сеңгии чугаалады.
Санкт-Петербургтуң күрүне университединиң социология төвүнүң директору, «РосПодрос.Практика» федералдыг төлевилелиниң ажылчын бөлүүнүң удуртукчузу Мая Русакова Тывага келген сорулгазын тайылбырлады:
– Тывада келген-не сорулгавыс – коллегаларывыска элээди оолдар, уруглар-биле канчаар ажылдап турарывыстың дугайында чугаалажыр, арга-дуржулгавыс-биле үлежири. Элээди назын специалистерге-даа, ада-иелерге-даа, оларның боттарынга-даа арай берге назын.
Элээдилер бот-боттары-биле ужуражып чугаалажыксаар, чыглыксаар. Ынчангаш оларга чыглыр төптер ажыдары чугула. Чүге дээрге Россия бичии уруглар төптери-биле дыка сайзыраңгай чурт болуп турар. Ол төптерниң хөй кезии школа назыны четпээн чаштарга көрдүнген. Ыры-хөгжүм школазынче 7 харлыында, а чурулга школазынче 8–9 харлыында өөренип кирер дээш уруг бичии турда-ла бир-ле чүүлге хаара тудар. Бистиң сорулгавыс болза, элээдилерге эптиг чыглыр төптер ажыдары.
Төп бүрүзү бодунуу-биле бир тускай, тус черниң элээдилериниң сонуургалынга дүүштүр кылган болур ужурлуг. Чижээ, Кызыл хоорайда төп биле бир кожуунда төп ийи аңгы болур.
«Сөөлгү үеде элээдилерге улуг улустуң, бистиң сүмелээривис программаны олар сонуургавайн турар. Ынчангаш элээдилер бодунуң туружун болгаш сонуургаар чүүлдерин тыппайн турары илдең. Болганчок-ла кандыг-бир хемчегже оларны күш-биле киириштире бээривис чажыт эвес. Элээдилер шак ол хемчеглерже боттары улуг сонуургал-биле барып эгелээри күзенчиг. Бистиң сүмевис оларның негелделеринге, сонуургалынга дүгжүп турар болур ужурлуг. Бөгүнгү семинарда шак ол теманы чугаалап турары дыка солун-дур. Хову-Аксынга база ындыг төптү ажыдар болза, дыка эки деп бодаар-дыр мен» – деп, Чеди-Хөл кожууннуң өөредилге эргелелиниң кижизидилге талазы-биле специализи Елена Корюкова бодунуң бодалы-биле үлешти.
Республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан келген ажылдакчыларга чүгле лекция эвес, а янзы-бүрү тренингилерни, оюннарны эрттирген.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
