Дииңчигеш
Бир-ле черге Дииңчигеш чурттап чораан. Ол долгандыр бүгү чүүлдерни уттупкаш, кышка белеткенип карак кызыл чүгүрүп-ле турган. Дииңчигеш хүннүң-не тооруктар болгаш мөөгүлер чыып, дажып, үңгүрүн долдур тырып маңнап-ла хүнзээр. Ол аш-чуттан эмин эрттир коргар, ынчангаш чиңгир сарыг чараш өңнүг турганындан куурарып база туруп могапканын безин эскербейн барган.
Кыш-даа дүжүп, арга-арыгны соок чоорганы-биле шуглапкан. Дииңчигеш чык долу үңгүрүнче көөрге-даа, өөрүнчүг эвес, чүгле шагзыргайы кончуг болган.
Канчапкаш дыңнаарга, бир-ле амытанның оожум ыызы дыңналган. Ол дээрге кыштаар чем чедир курлавырлап албаанындан аштааш, үңгүрүнүң чанында ыглап олурар Койгунчугаш болган.
Дииңчигеш боданмайн-даа Койгунчугашка куспак долу шыгжамырын берген. Ооң караанда өөрүшкүнүң болгаш идегелдиң отчугажын ол көрүп кааш, бир-ле дугаар сагыш-сеткилинде чылыг от хып келгенин билген.
Ол хүнден эгелээш Дииңчигеш өске аңнар-биле үүжезин үлежип эгелээн. Ынчан ол кайгамчык чүүлдү эскерген: хөйнү берген тудум, аңаа узун, соок кышты ажып эртип алырынга өөрүшкү болгаш күш немежир болган. Ооң үңгүрү куруглаза-даа, а чүрээ – долуп турган.
Билип алыңар, кышкы курлавыр дээрге чүгле үңгүрде тооруктар эвес, а буян долган чүрек-тир. Ол кандыг-даа негейден артык чылыдар.
Ийи бөрү
Бир-ле катап кырган индей уйнуунга бир амыдыралчы алыс шын дугайында чугаалап берген:
— Кижи бүрүзүнүң иштинде демисел чоруп турар, ийи бөрү аразында-биле дөмей. Бир бөрү бак ёралыг: адааргал, хүннээшкин, хараадал, дужун хараар. Өскези эки чүүлдү оштап турар: тайбың, ынакшыл, идегел, буянны.
Уйнуу бодангаш айтырган:
— А кайы бөрү тиилеп каар?
Кырган индей хүлүмзүргеш харыылаан:
— Чемгерер бөрүң кезээде тиилеп чоруур.
“Шын” №44 2025 чылдың ноябрь 13