Тудуг талазы-биле Тыва эки статистиктиг көргүзүглерлиг 2024 чылды доозуп турарын Россияның Тудуг яамызы демдеглээн: чуртталга тудуун киирериниң федералдыг планы ажыр күүсеттинген. Бо чылдың тос айларында Тывада 315,2 муң дөрбелчин метр шөлдүг тудугну туткан.
2024 чылда регионда чуртталга тудуунуң хемчээли туруп көрбээн көргүзүгнү чедип алган – республика 2023 чылга деңнээрге, 2,1 катап хөй азы 365,1 муң дөрбелчин метр чуртталга шөлүн киирген.
Бо чылдың сентябрьда Президент Владимир Путин Тывага кээп чорааш, ол темпини салбазы-биле республикада инвестиция планнарын комплекстиг тудуг төлевилелдериниң улаштыр боттандырыышкынынче угландырарын демдеглээн. Республикада 283,3 муң дөрбелчин метр хууда чуртталга тудуу ажыглалче кирген, 208 муң дөрбелчин метр шөлдүг 176 хөй аалдыг бажыңнар тудуу эгелээн.
Ирек Файзуллин-биле ужуражылга үезинде, тудугну ам-даа көвүдедир дээш инфраструктура тудуун мурнады хөгжүдер айтырыгларны, регионнуң найысылалынга арыглаашкын объектизин тударын, хары угда республиканың ийи хоорайынга – Шагаан-Арыг биле Ак-Довуракка ажыглаар кылдыр чаа котельная төлевилелин кылырын чугаалашкан. Бо чылдың мартта Шагаан-Арыгның котельнаязынга аварияның уржуун чок кылыр айтырыгны база ол-ла ужуражылгада көрген. Амгы үеде чаа котельная оран-савазының төлевилелин ажылдап кылып турар.
«Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң «Стимул» программазы-биле республиканың Каа-Хем суурунга тудар объектилерни төпчүткен суг системазынга технологтуг кожулдазын киирери планнаттынган. РФ-тиң Чазак Даргазының бирги оралакчызы Денис Мантуровтуң даалгазын күүседир дээш, Кызылда чаа комплекстиг чуртталга тудугларының энергетиказын хандырар сорулга-биле 110 кВ күчүлүг «Эне-Сай» подстанциязын тудар айтырыгны база чугаалашканын Владислав Ховалыг дыңнаткан:
«Аңаа кожар объектилерниң даңзызын кады тургузар бис – деп, Тываның Баштыңы бодунуң блогунда ужуражылганың түңнелин дыңнаткан. – Тудуг ажылдарында бедик көргүзүглерни чедип алган регионнуң удуртукчузу болганымда, Москвага сургакчылаашкыннарым үезинде-ле Ирек Энварович-биле ужуражылгаларымны үнелээр мен. РФ-тиң Тудуг яамызының харыысалгалыг ажылдакчылары-биле баш бурунгаар ажылдап турарывыс нарын айтырыгларның амгы үеде байдалын дүрген көрүп, оларны шиитпирлээриниң аргазын ол биске берип турар».
Ажылчын ужуражылгага «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи» деп национал төлевилелдиң амгы үеде республикада күүселдезин база Тывада хөй-ниити девискээрлерин чаагайжыдар талазы-биле идепкейлиг ажылдарга база доктааган. 30 шөлдүң 29-унда ажылдар доозулган. «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» федералдыг төлевилелден хаара туткан акша-хөреңгиге кудумчу канализациязының четкизин бүрүнү-биле септээн.
Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тудар дээн тулган төлевилелдер аразынга эрткен IX Бүгү-российжи мөөрейни түңнээн соонда, бо чоокку чылдарда Тывада Кызыл, Туран база Шагаан-Арыг хоорайларга үш шөлдү чаагайжыдар. Бо төлевилелдер амгы үениң хөй-ниити шөлдерин тударын хандырып, чурттакчы чонга таарымчалыг байдалдарда спорт-биле өңнүктежир, идепкейлиг дыштаныр арганы бээр.
А. МОНГУШ.
Чурукту интернет четкизинден хоолгалаан.
“Шын” №88 2024 чылдың ноябрь 16